سلامت نیوز: مدیر کل دفتر آموزش بهداشت و ارتقای سلامت وزارت بهداشت با تاکید بر اهمیت خودمراقبتی و داشتن سبک زندگی سالم در پیشگیری از بروز بیماری ها و کاهش مرگ و میر در کشور با اشاره به برنامه های دفتر آموزش در حوزه سلامت مدارس عنوان کرد: در بحث دبیرستان ها رفتارهای پرخطر را در غالب مسابقات فرهنگی و جشنواره های آموزشی به صورت جدی تر می بینیم.
دکتر شهرام رفیعی فر در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز، درباره برنامه ها و اولویت های کاری خود در دفتر آموزش بهداشت و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، با تاکید بر گسترش فرهنگ خودمراقبتی در میان مردم گفت:« طبق تعریفی که از ارتقای سلامت داریم باید کاری کنیم که مردم برای کنترل سلامت خود توانمند شوند و به سطحی از دانش، نگرش، مهارت و صلاحیت ها برسند که بتوانند در خودمراقبتی به خوبی نقش خود را ایفا کنند.»
وی ادامه داد:« اگر مردم به این سطح از مهارت و دانش در سلامت برسند بخش بزرگی از بیماری ها قابل پیشگیری خواهد بود و قبل از اینکه فرد دچار بیماری یا و حتی تعدد بیماری شود، می توان از بروز بیماری ها پیشگیری کرد و در صورت بروز بیماری می توانند در مراحل اولیه، با مراجعه به موقع برای گرفتن خدمات آموزشی و درمانی اقدام کنند و با کمترین دارو و کمترین خدمات درمانی و تجهیزات پزشکی، بهترین مراقبت را از بخش سلامت کشور دریافت کنند. در اینصورت هم کاهش بار بیماری ها و کاهش مرگ و میر درکشور را خواهیم داشت و هم کیفیت زندگی مردم ارتقا پیدا می کند.»
مدیر کل دفتر آموزش بهداشت و ارتقای سلامت با تاکید بر تلاش برای ارتقای سلامت جامعه به کمک رسانه های جمعی گفت:« در واقع فرصتی فراهم می شود برای اینکه مردم برای سالم ماندن و داشتن سبک زندگی سالم دست به دست هم دهند و به جای اینکه صبر کنیم بیماری در بین مردم ایجاد شود و آنها را دچار فقر و کاهش کیفیت زندگی کند با تلاش و به کمک رسانه های جمعی کشور براساس یک برنامه زمان بندی شده مشخص مبتنی بر نیازهایی که در بین گروه های مختلف مردم شناسایی می شود، آموزش های مورد نیاز اقشار مختلف مردم در اختیارشان قرار می گیرد و آماده می شوند خودشان با رعایت سبک زندگی سالم برای سلامت خود و دیگران تلاش کنند.»
وی به بخش دیگری از برنامه هایش در حوزه مدارس اشاره کرد و گفت:« مدرسه یک موقعیت بزرگ آموزشی است و در بهترین سن برای یک مدت طولانی نسل آینده کشور وارد یک سیستم آموزشی می شوند و اگر نظام جامع آموزش سلامت در مدارس را از پیش دبستانی تا پایان دبیرستان با کمک دفتر سلامت و تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش بتوانیم اجرایی کنیم، بخش بزرگی از مشکلات آموزشی ما در عرصه سلامت در کشور حل خواهد شد و آموزش گیرندگان مورد نظرما در بهترین سن و بهترین موقعیت آموزشی، آموزش های لازم را فرا می گیرند.»
دکتر رفیعی فر یادآور شد:« بنابراین دو برنامه بزرگ را شروع می کنیم که یکی کار با رسانه های ارتباط جمعی برای آموزش سبک زندگی سالم و توانمندسازی مردم در خودمراقبتی است و بحث دوم آموزش سلامت در مدارس است براساس یک برنامه درسی مشخص از پیش دبستانی تا پایان دبیرستان با مشارکت مدارس و اولیای مدارس و دانش آموزان و امیدواریم نسلی را در آینده تربیت کنیم که بداند چطور باید از سلامت خود مراقبت کند و چطور در برابر سلامت خود مسئولیت پذیر باشد و چطور زندگی سالمی را برای خود و خانواده آینده و همسالان و همکاران خود طراحی کند.»
وی افزود:« در اینصورت می توانیم از بسیاری از بیماری های رفتاری، عوامل خطری که موجب بروز بیماری های غیرواگیر می شود مثل بیماری های قلبی و عروقی می شود، از بروز حوادث و سوانح عمدی و غیرعمدی که باعث افزایش بار بیماری ها و مرگ و میر در کشور می شود را به روش مناسب پیشگیری کنیم و کیفیت زندگی مردم ، نشاط و امید و شادی را در جامعه افزایش و توسعه دهیم.»
مدیر کل دفتر آموزش بهداشت و ارتقای سلامت خاطرنشان کرد:« لازم است همکاری های فرابخشی بین بخش سلامت کشور و ارگان های آموزشی مثل وزارت آموزش و پرورش ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم، صدا و سیما و سایر رسانه های ارتباط جمعی کشور جدی گرفته شده و هدفمند شود و مبتنی بر برنامه مشخص قابل پایش و ارزشیابی باشد که ان شاء الله مقدمات این اقدام فرابخشی بزرگ را برای ارتقای فرهنگ سلامت در کشور فراهم خواهیم کرد.»
وی درباره برنامه های آموزش سلامت در مدارس؛ گفت:« آموزش سلامت در مدارس شامل همه مسائلی است که باعث ارتقای سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی دانش آموزان می شود در واقع یکسری دانش برای نحوه خودمراقبتی در ابعاد مختلف سلامت را با توجه به مقطع سنی و تحصیلی به آنها منتقل می کنیم همچنین مهارت هایی که که پیش از این باعنوان مهارت های زندگی تعریف می شد را با همین عنوان به آنها منتقل می کنیم برای داشتن روابط بین فردی موثر تا منجر به این شود که یک زندگی عاری از خشونت و تنش و استرس و اضطراب داشته باشند .»
دکتر رفیعی فر ادامه داد:« عوامل خطری نظیر عواملی که موجب گرایش به سمت استعمال سیگار، الکل، مواد مخدر ، رفتار جنسی غیرایمن ، خشونت و عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی که در آینده دچار حوادث ترافیکی می شود، همچنین عواملی که موجب عدم رعایت الگوی تغذیه سالم، عدم تحرک فیزیکی کافی ، نداشتن مهارت کنترل استرس و مدیریت و حرکت به سمت کاهش استرس ها و تنش ها می شود در غالب یک برنامه مدون درسی به تفکیک مقطع تحصیلی به طور تدریج به صورت تکاملی به دانش آموزان، آموزش داده می شود.»
وی تاکید کرد:« برای تقویت حضور موثر دانش آموزان در بحث نظام جامع آموزش سلامت در مدارس به این مسائل اکتفا نمی کنیم و در حال طراحی پکیج هایی با همکاری آموزش و پرورش در غالب فعالیت های فوق برنامه برای گروه های هدف مختلف ابتدایی، دبیرستانی و راهنمایی و حتی پیش دبستانی هستیم برای مثال در بحث پیش دبستانی بر ایمنی کودکان در این سن و نیز الگوی تغذیه و تحرک فیزیکی آنها حساسیت به خرج می دهیم و در بخش مدارس ابتدایی به طور جدی بر روی چاقی و زمینه های بروز فشارخون و دیابت توجه می کنیم.»
دکتر رفیعی فر افزود:« در بحث دبیرستان ها رفتارهای پرخطر را در غالب مسابقات فرهنگی و جشنواره های آموزشی به صورت جدی تر می بینیم و خود دانش آموزان در غالب گروه های همسال دعوت می شوند که برای آموزش به همسالان خود در عرصه پیشگیری از رفتارهای پرخطر رسانه تولید کنند. امیدواریم بتوانیم در بحث سیگار، مواد مخدر، الکل و یا احیانا رفتارهای جنسی پرخطر و خشونت در روابط بین فردی جدی برخورد کنیم تا مدارسی عاری از خطر را در دوره دبیرستان داشته باشیم تا خروجی دانش آموزان سیستم آموزش و پرورش افرادی باشند که ارزش سلامت را می داند و می داند چطور برنامه ریزی کند برای اینکه تغییرات رفتاری لازم را مدیریت کند تا به سطح بالاتری از سلامت برسد.»
وی خاطرنشان کرد« باور غلط رایج در بین مردم این است که فکر می کنند فقط به هنگام بیماری باید به پزشک مراجعه کنند در صورتی که با آموزش و ارتقای سلامت می توانیم این فرهنگ غلط را اصلاح کنیم و برای تمام جمعیت کشورمان مسئولیتی را در قبال سلامت خود تعریف کنیم و آنها را آماده کنیم این مسئولیت را چه در غالب خود مراقبتی و چه در غالب گروه های خودیار، همیار و همسال به نحو احسن انجام دهند.»
مدیر کل دفتر آموزش بهداشت و ارتقای سلامت در پایان ابراز امیدواری کرد:« امیدواریم یکی از خروجی های برنامه نظام جامع آموزش سلامت در مدارس این باشد که تک تک دانش آموزانی که از این سیستم فارغ التحصیل می شوند باور کنند که در سلامت خود و اطرافیان نقش دارند و بتوانند این نقش را به درستی شناسایی کنند و برای اجرای آن به طور صحیحی برنامه ریزی کنند تا بتوانیم خانه و خانواده و شهر سالم و کشور و جهانی سالم را برای نسل آینده امان به ارمغان آوریم.»
دکتر شهرام رفیعی فر در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز، درباره برنامه ها و اولویت های کاری خود در دفتر آموزش بهداشت و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، با تاکید بر گسترش فرهنگ خودمراقبتی در میان مردم گفت:« طبق تعریفی که از ارتقای سلامت داریم باید کاری کنیم که مردم برای کنترل سلامت خود توانمند شوند و به سطحی از دانش، نگرش، مهارت و صلاحیت ها برسند که بتوانند در خودمراقبتی به خوبی نقش خود را ایفا کنند.»
وی ادامه داد:« اگر مردم به این سطح از مهارت و دانش در سلامت برسند بخش بزرگی از بیماری ها قابل پیشگیری خواهد بود و قبل از اینکه فرد دچار بیماری یا و حتی تعدد بیماری شود، می توان از بروز بیماری ها پیشگیری کرد و در صورت بروز بیماری می توانند در مراحل اولیه، با مراجعه به موقع برای گرفتن خدمات آموزشی و درمانی اقدام کنند و با کمترین دارو و کمترین خدمات درمانی و تجهیزات پزشکی، بهترین مراقبت را از بخش سلامت کشور دریافت کنند. در اینصورت هم کاهش بار بیماری ها و کاهش مرگ و میر درکشور را خواهیم داشت و هم کیفیت زندگی مردم ارتقا پیدا می کند.»
مدیر کل دفتر آموزش بهداشت و ارتقای سلامت با تاکید بر تلاش برای ارتقای سلامت جامعه به کمک رسانه های جمعی گفت:« در واقع فرصتی فراهم می شود برای اینکه مردم برای سالم ماندن و داشتن سبک زندگی سالم دست به دست هم دهند و به جای اینکه صبر کنیم بیماری در بین مردم ایجاد شود و آنها را دچار فقر و کاهش کیفیت زندگی کند با تلاش و به کمک رسانه های جمعی کشور براساس یک برنامه زمان بندی شده مشخص مبتنی بر نیازهایی که در بین گروه های مختلف مردم شناسایی می شود، آموزش های مورد نیاز اقشار مختلف مردم در اختیارشان قرار می گیرد و آماده می شوند خودشان با رعایت سبک زندگی سالم برای سلامت خود و دیگران تلاش کنند.»
وی به بخش دیگری از برنامه هایش در حوزه مدارس اشاره کرد و گفت:« مدرسه یک موقعیت بزرگ آموزشی است و در بهترین سن برای یک مدت طولانی نسل آینده کشور وارد یک سیستم آموزشی می شوند و اگر نظام جامع آموزش سلامت در مدارس را از پیش دبستانی تا پایان دبیرستان با کمک دفتر سلامت و تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش بتوانیم اجرایی کنیم، بخش بزرگی از مشکلات آموزشی ما در عرصه سلامت در کشور حل خواهد شد و آموزش گیرندگان مورد نظرما در بهترین سن و بهترین موقعیت آموزشی، آموزش های لازم را فرا می گیرند.»
دکتر رفیعی فر یادآور شد:« بنابراین دو برنامه بزرگ را شروع می کنیم که یکی کار با رسانه های ارتباط جمعی برای آموزش سبک زندگی سالم و توانمندسازی مردم در خودمراقبتی است و بحث دوم آموزش سلامت در مدارس است براساس یک برنامه درسی مشخص از پیش دبستانی تا پایان دبیرستان با مشارکت مدارس و اولیای مدارس و دانش آموزان و امیدواریم نسلی را در آینده تربیت کنیم که بداند چطور باید از سلامت خود مراقبت کند و چطور در برابر سلامت خود مسئولیت پذیر باشد و چطور زندگی سالمی را برای خود و خانواده آینده و همسالان و همکاران خود طراحی کند.»
وی افزود:« در اینصورت می توانیم از بسیاری از بیماری های رفتاری، عوامل خطری که موجب بروز بیماری های غیرواگیر می شود مثل بیماری های قلبی و عروقی می شود، از بروز حوادث و سوانح عمدی و غیرعمدی که باعث افزایش بار بیماری ها و مرگ و میر در کشور می شود را به روش مناسب پیشگیری کنیم و کیفیت زندگی مردم ، نشاط و امید و شادی را در جامعه افزایش و توسعه دهیم.»
مدیر کل دفتر آموزش بهداشت و ارتقای سلامت خاطرنشان کرد:« لازم است همکاری های فرابخشی بین بخش سلامت کشور و ارگان های آموزشی مثل وزارت آموزش و پرورش ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم، صدا و سیما و سایر رسانه های ارتباط جمعی کشور جدی گرفته شده و هدفمند شود و مبتنی بر برنامه مشخص قابل پایش و ارزشیابی باشد که ان شاء الله مقدمات این اقدام فرابخشی بزرگ را برای ارتقای فرهنگ سلامت در کشور فراهم خواهیم کرد.»
وی درباره برنامه های آموزش سلامت در مدارس؛ گفت:« آموزش سلامت در مدارس شامل همه مسائلی است که باعث ارتقای سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی دانش آموزان می شود در واقع یکسری دانش برای نحوه خودمراقبتی در ابعاد مختلف سلامت را با توجه به مقطع سنی و تحصیلی به آنها منتقل می کنیم همچنین مهارت هایی که که پیش از این باعنوان مهارت های زندگی تعریف می شد را با همین عنوان به آنها منتقل می کنیم برای داشتن روابط بین فردی موثر تا منجر به این شود که یک زندگی عاری از خشونت و تنش و استرس و اضطراب داشته باشند .»
دکتر رفیعی فر ادامه داد:« عوامل خطری نظیر عواملی که موجب گرایش به سمت استعمال سیگار، الکل، مواد مخدر ، رفتار جنسی غیرایمن ، خشونت و عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی که در آینده دچار حوادث ترافیکی می شود، همچنین عواملی که موجب عدم رعایت الگوی تغذیه سالم، عدم تحرک فیزیکی کافی ، نداشتن مهارت کنترل استرس و مدیریت و حرکت به سمت کاهش استرس ها و تنش ها می شود در غالب یک برنامه مدون درسی به تفکیک مقطع تحصیلی به طور تدریج به صورت تکاملی به دانش آموزان، آموزش داده می شود.»
وی تاکید کرد:« برای تقویت حضور موثر دانش آموزان در بحث نظام جامع آموزش سلامت در مدارس به این مسائل اکتفا نمی کنیم و در حال طراحی پکیج هایی با همکاری آموزش و پرورش در غالب فعالیت های فوق برنامه برای گروه های هدف مختلف ابتدایی، دبیرستانی و راهنمایی و حتی پیش دبستانی هستیم برای مثال در بحث پیش دبستانی بر ایمنی کودکان در این سن و نیز الگوی تغذیه و تحرک فیزیکی آنها حساسیت به خرج می دهیم و در بخش مدارس ابتدایی به طور جدی بر روی چاقی و زمینه های بروز فشارخون و دیابت توجه می کنیم.»
دکتر رفیعی فر افزود:« در بحث دبیرستان ها رفتارهای پرخطر را در غالب مسابقات فرهنگی و جشنواره های آموزشی به صورت جدی تر می بینیم و خود دانش آموزان در غالب گروه های همسال دعوت می شوند که برای آموزش به همسالان خود در عرصه پیشگیری از رفتارهای پرخطر رسانه تولید کنند. امیدواریم بتوانیم در بحث سیگار، مواد مخدر، الکل و یا احیانا رفتارهای جنسی پرخطر و خشونت در روابط بین فردی جدی برخورد کنیم تا مدارسی عاری از خطر را در دوره دبیرستان داشته باشیم تا خروجی دانش آموزان سیستم آموزش و پرورش افرادی باشند که ارزش سلامت را می داند و می داند چطور برنامه ریزی کند برای اینکه تغییرات رفتاری لازم را مدیریت کند تا به سطح بالاتری از سلامت برسد.»
وی خاطرنشان کرد« باور غلط رایج در بین مردم این است که فکر می کنند فقط به هنگام بیماری باید به پزشک مراجعه کنند در صورتی که با آموزش و ارتقای سلامت می توانیم این فرهنگ غلط را اصلاح کنیم و برای تمام جمعیت کشورمان مسئولیتی را در قبال سلامت خود تعریف کنیم و آنها را آماده کنیم این مسئولیت را چه در غالب خود مراقبتی و چه در غالب گروه های خودیار، همیار و همسال به نحو احسن انجام دهند.»
مدیر کل دفتر آموزش بهداشت و ارتقای سلامت در پایان ابراز امیدواری کرد:« امیدواریم یکی از خروجی های برنامه نظام جامع آموزش سلامت در مدارس این باشد که تک تک دانش آموزانی که از این سیستم فارغ التحصیل می شوند باور کنند که در سلامت خود و اطرافیان نقش دارند و بتوانند این نقش را به درستی شناسایی کنند و برای اجرای آن به طور صحیحی برنامه ریزی کنند تا بتوانیم خانه و خانواده و شهر سالم و کشور و جهانی سالم را برای نسل آینده امان به ارمغان آوریم.»