سلامت نیوز : پیر نیست، اما كار دندان‌هایش به جایی رسیده كه یا در دهانش خرد می‌شوند یا مجبور می‌شود به دلیل درد یكی‌یكی آنها را به دندانپزشك بسپارد تا از دهانش خارجشان كند.دندانپزشكش می گوید اگر اصول مراقبت از دندان را رعایت می كرد، شاید اوضاع دندان هایش به این روز نمی رسید و اكنون باید هر طور شده این دندان ها جایگزین شوند.
دكتر ساینا شمس، دندانپزشك و عضو پژوهشكده دندانپزشكی دانشگاه شهید بهشتی هم به «جام جم» می گوید: حتما باید برای حفظ دندان ها مراقبت روزانه و رعایت بهداشت مانند استفاده از مسواك، نخ دندان، دهانشویه، معاینه های دوره ای مرتب و درمان مشكلات و بیماری های احتمالی دهان و دندان را جدی گرفت.
به گفته او، شایع ترین بیماری دهان و دندان، پوسیدگی است كه از دلایل مهم از دست رفتن دندان ها هم محسوب می شود. ضربه به دندان ها و نداشتن دندان بر اثر ناهنجاری های مادرزادی هم باعث از بین رفتن دندان می شود و جایگزین كردن دندان از دست رفته ضروری است تا در تكلم، جویدن و ظاهر تاثیر منفی نگذارد.
جایگزینی دندان با پروتز و دست دندان
دكتر شمس به دلیل نقش مهمی كه دندان ها در زندگی افراد دارند، در صورت از دست رفتن دندان ها به هر دلیل، جایگزین كردن آنها را ضروری می داند و می گوید: جایگزین كردن دندان اغلب با پروتز های دندانی ثابت مانند «بریج» یا پروتز های متحرك مانند «دست دندان كامل یا نیمه» انجام می شود، اما هركدام از این روش ها، مشكلاتی دارند.
بیمارانی كه از انواع دست دندان استفاده می كنند، با گذشت زمان با مشكلاتی از قبیل لقی دست دندان، تحلیل استخوان فك و ایجاد ضایعاتی روی مخاط دهان مواجه می شوند.
برای قرار دادن پروتزهای دندانی هم یك یا دو دندان سالم به عنوان پایه تراش داده می شود و یك پروتز یكپارچه روی این پایه ها قرار می گیرد، اما بر اثر این تراش احتمال پوسیدگی دندان پایه به مرور زمان افزایش می یابد و می تواند باعث از بین رفتن دندان شود. از طرفی به علت وجود گیر غذایی در این ناحیه، رعایت بهداشت نیز دشوار است.
ایمپلنت بهتر از پروتز و دست دندان
یكی از روش هایی كه بتازگی برای جایگزینی دندان های از دست رفته استفاده می شود، ایمپلنت های دندانی است. دكتر شمس در این باره توضیح می دهد: ایمپلنت های دندانی از دو جزء اصلی تشكیل شده اند؛ پایه و تاج ایمپلنت. پایه، قطعه ای فلزی است كه در استخوان فك قرار می گیرد. این فلز اغلب از جنس تیتانیوم یا آلیاژ های تیتانیوم است و با قرار گرفتن در استخوان فك، اتصال محكمی بین این فلز و استخوان فك به وجود می آید؛ استحكا می مشابه ریشه دندان طبیعی. پروتز نهایی هم به شكل تاج طبیعی دندان روی پایه گذاشته می شود.
این دندانپزشك ادامه می دهد: این روش نسبت به روش های معمول دارای محاسنی است؛ از تحلیل استخوان فك در ناحیه بی دندان جلوگیری و علاوه بر حفظ ظاهر مطلوب و بهبود توانایی جویدن و صحبت كردن، كیفیت زندگی را افزایش می دهد و درد و ناراحتی بیمار را برطرف می كند. ** ایمپلنت برای چه كسانی موثر است؟
این عضو پژوهشكده دندانپزشكی دانشگاه شهید بهشتی، به این پرسش این گونه پاسخ می دهد: انجام ایمپلنت برای بیمارانی كه كل دندان ها، تعدادی از دندان ها یا فقط یك دندان خود را از دست داده اند، امكان پذیر است. اگر كسی فقط یك دندان خود را از دست داده باشد، دندان از دست رفته با یك ایمپلنت جایگزین خواهد شد. در این شرایط دیگر نیازی به تراش دندان های مجاور ناحیه بی دندان نیست.
وی توضیح می دهد: در بیمارانی كه چند دندان مجاور را در یك فك از دست داده باشند، با توجه به وضع استخوان دو نوع درمان وجود دارد؛ می توان به جای هر دندان از یك ایمپلنت استفاده كرد یا با قرار دادن حداقل دو پایه و بریج ثابت، دندان های از دست رفته را جایگزین كرد.
اگر كل دندان ها از دست رفته باشند نیز دو روش برای بازسازی ناحیه بی دندان وجود دارد؛ در روش اول با قرار دادن حداقل شش تا هشت ایمپلنت در هر فك بریج ثابت روی پایه ها قرار داد و در روش دوم اگر به هر علتی نتوان از این تعداد ایمپلنت در یك فك استفاده كرد، با قرار دادن دو تا چهار ایمپلنت در فك پایین و چهار تا شش ایمپلنت در فك بالا می توان پروتز متحركی تهیه كرد كه روی ایمپلنت ها قرار بگیرد. ** كسانی كه ایمپلنت برای شان مناسب نیست
استفاده از ایمپلنت محدودیت سنی ندارد، اما بهتر است سیستم اسكلتی رشد كافی داشته باشد و درمان پس از اتمام سن بلوغ جسمی آغاز شود. مرحله بسیار مهم در قرار دادن ایمپلنت تشخیص و ارائه طرح درمان مناسب به وسیله دندانپزشك است.
دكتر شمس با اشاره به این كه دندانپزشك با معاینه بیمار و انجام بررسی های كلینیكی و رادیوگرافی، كمیت و كیفیت استخوان فك، شرایط لثه و سلامت عمو می بیمار را بررسی و تاكید می كند: سلامت عمو می فرد در درمان موفق با ایمپلنت بسیار اهمیت دارد و در بیمارانی كه سابقه رادیوتراپی دارند یا به امراضی مانند دیابت كنترل نشده یا بیماری ضعف سیستم ایمنی مانند لوسمی مبتلا هستند، میزان موفقیت این روش كاهش می یابد.
همچنین بیمارانی كه سیگار می كشند گزینه مناسبی برای این روش نیستند. این دندانپزشك می افزاید: یكی دیگر از عواملی كه باید مورد توجه دندانپزشك قرار گیرد، میزان استخوان كافی است كه با استفاده از رادیوگرافی های پیشرفته سه بعدی (CT scan) بررسی می شود. در صورتی كه استخوان كافی برای گذاشتن ایمپلنت در دسترس نباشد، ابتدا باید پیوند استخوان انجام داد و پس از گذشت حدود سه ماه اقدام به قرار دادن ایمپلنت كرد. ** برای قرار دادن ایمپلنت، جراحی لازم است
جراحی ایمپلنت به دو صورت انجام می شود؛ روشی كه فقط یك مرحله جراحی دارد و قسمت تاجی نیز در همان جلسه قرار داده می شود و روش دومرحله ای كه دو مرحله جراحی دارد و قسمت تاجی در جلسه دوم (پس از چند ماه) روی پایه قرار می گیرد.
دكتر شمس درباره عوارض جراحی برای قرار دادن ایمپلنت می گوید: جراحی ایمپلنت همراه با بی حسی موضعی و در مطب انجام می شود و عوارض آن مانند دیگر جراحی های متداول شامل تورم و درد است كه با مصرف داروها قبل و بعد از جراحی می توان این عوارض را كاهش داد.
آنچه موفقیت درمان ایمپلنت را كم می كند
قرار دادن ایمپلنت های دندانی معمولا با موفقیت بالایی انجام می شود، اما عواملی وجود دارد كه می تواند باعث كاهش میزان این موفقیت شود. دكتر شمس این عوامل را این گونه برمی شمارد: بهداشت پایین بیمار، ایجادنشدن اتصال بین ایمپلنت و استخوان، مصرف دخانیات، مهارت ناكافی دندانپزشك، كیفیت پایین استخوان و ایمپلنت نامرغوب.
وی در مورد علائم ناموفق بودن كارگذاری ایمپلنت هم می گوید: لقی و بلندشدن دندان از علائم ناموفق بودن عمل است و بیمار پس از مشاهده چنین علائمی باید سریع به دندانپزشك مراجعه كند.
رعایت بهداشت، كلید حفظ ایمپلنت
رعایت بهداشت دهان در حفظ و نگهداری از ایمپلنت های جایگزین شده اهمیت زیادی دارد كه به طور عمده با مسواك زدن و كشیدن نخ دندان انجام می شود. این عضو پژوهشكده دندانپزشكی تاكید می كند: بهتر است بیماران از مسواك هایی با سركوچك و رشته های نرم و خمیردندان های غیرساینده استفاده كنند. اطراف پایه های ایمپلنت باید با سوپرفلاس تمیز نگه داشته شود.
وی ادامه می دهد: یكی دیگر از مواردی كه باید به آن توجه داشت، انجام معاینه های دوره ای با مراجعه به دندانپزشك است كه این مراجعه ها برای كنترل ایمپلنت و برداشتن جرم روی آن انجام می گیرد. روش برداشتن جرم های روی ایمپلنت با دندان های طبیعی متفاوت است؛ در نتیجه این كار باید به وسیله دندانپزشكی كه سابقه كار ایمپلنت دارد، انجام شود.
دكتر ساینا شمس، دندانپزشك و عضو پژوهشكده دندانپزشكی دانشگاه شهید بهشتی هم به «جام جم» می گوید: حتما باید برای حفظ دندان ها مراقبت روزانه و رعایت بهداشت مانند استفاده از مسواك، نخ دندان، دهانشویه، معاینه های دوره ای مرتب و درمان مشكلات و بیماری های احتمالی دهان و دندان را جدی گرفت.
به گفته او، شایع ترین بیماری دهان و دندان، پوسیدگی است كه از دلایل مهم از دست رفتن دندان ها هم محسوب می شود. ضربه به دندان ها و نداشتن دندان بر اثر ناهنجاری های مادرزادی هم باعث از بین رفتن دندان می شود و جایگزین كردن دندان از دست رفته ضروری است تا در تكلم، جویدن و ظاهر تاثیر منفی نگذارد.
جایگزینی دندان با پروتز و دست دندان
دكتر شمس به دلیل نقش مهمی كه دندان ها در زندگی افراد دارند، در صورت از دست رفتن دندان ها به هر دلیل، جایگزین كردن آنها را ضروری می داند و می گوید: جایگزین كردن دندان اغلب با پروتز های دندانی ثابت مانند «بریج» یا پروتز های متحرك مانند «دست دندان كامل یا نیمه» انجام می شود، اما هركدام از این روش ها، مشكلاتی دارند.
بیمارانی كه از انواع دست دندان استفاده می كنند، با گذشت زمان با مشكلاتی از قبیل لقی دست دندان، تحلیل استخوان فك و ایجاد ضایعاتی روی مخاط دهان مواجه می شوند.
برای قرار دادن پروتزهای دندانی هم یك یا دو دندان سالم به عنوان پایه تراش داده می شود و یك پروتز یكپارچه روی این پایه ها قرار می گیرد، اما بر اثر این تراش احتمال پوسیدگی دندان پایه به مرور زمان افزایش می یابد و می تواند باعث از بین رفتن دندان شود. از طرفی به علت وجود گیر غذایی در این ناحیه، رعایت بهداشت نیز دشوار است.
ایمپلنت بهتر از پروتز و دست دندان
یكی از روش هایی كه بتازگی برای جایگزینی دندان های از دست رفته استفاده می شود، ایمپلنت های دندانی است. دكتر شمس در این باره توضیح می دهد: ایمپلنت های دندانی از دو جزء اصلی تشكیل شده اند؛ پایه و تاج ایمپلنت. پایه، قطعه ای فلزی است كه در استخوان فك قرار می گیرد. این فلز اغلب از جنس تیتانیوم یا آلیاژ های تیتانیوم است و با قرار گرفتن در استخوان فك، اتصال محكمی بین این فلز و استخوان فك به وجود می آید؛ استحكا می مشابه ریشه دندان طبیعی. پروتز نهایی هم به شكل تاج طبیعی دندان روی پایه گذاشته می شود.
این دندانپزشك ادامه می دهد: این روش نسبت به روش های معمول دارای محاسنی است؛ از تحلیل استخوان فك در ناحیه بی دندان جلوگیری و علاوه بر حفظ ظاهر مطلوب و بهبود توانایی جویدن و صحبت كردن، كیفیت زندگی را افزایش می دهد و درد و ناراحتی بیمار را برطرف می كند. ** ایمپلنت برای چه كسانی موثر است؟
این عضو پژوهشكده دندانپزشكی دانشگاه شهید بهشتی، به این پرسش این گونه پاسخ می دهد: انجام ایمپلنت برای بیمارانی كه كل دندان ها، تعدادی از دندان ها یا فقط یك دندان خود را از دست داده اند، امكان پذیر است. اگر كسی فقط یك دندان خود را از دست داده باشد، دندان از دست رفته با یك ایمپلنت جایگزین خواهد شد. در این شرایط دیگر نیازی به تراش دندان های مجاور ناحیه بی دندان نیست.
وی توضیح می دهد: در بیمارانی كه چند دندان مجاور را در یك فك از دست داده باشند، با توجه به وضع استخوان دو نوع درمان وجود دارد؛ می توان به جای هر دندان از یك ایمپلنت استفاده كرد یا با قرار دادن حداقل دو پایه و بریج ثابت، دندان های از دست رفته را جایگزین كرد.
اگر كل دندان ها از دست رفته باشند نیز دو روش برای بازسازی ناحیه بی دندان وجود دارد؛ در روش اول با قرار دادن حداقل شش تا هشت ایمپلنت در هر فك بریج ثابت روی پایه ها قرار داد و در روش دوم اگر به هر علتی نتوان از این تعداد ایمپلنت در یك فك استفاده كرد، با قرار دادن دو تا چهار ایمپلنت در فك پایین و چهار تا شش ایمپلنت در فك بالا می توان پروتز متحركی تهیه كرد كه روی ایمپلنت ها قرار بگیرد. ** كسانی كه ایمپلنت برای شان مناسب نیست
استفاده از ایمپلنت محدودیت سنی ندارد، اما بهتر است سیستم اسكلتی رشد كافی داشته باشد و درمان پس از اتمام سن بلوغ جسمی آغاز شود. مرحله بسیار مهم در قرار دادن ایمپلنت تشخیص و ارائه طرح درمان مناسب به وسیله دندانپزشك است.
دكتر شمس با اشاره به این كه دندانپزشك با معاینه بیمار و انجام بررسی های كلینیكی و رادیوگرافی، كمیت و كیفیت استخوان فك، شرایط لثه و سلامت عمو می بیمار را بررسی و تاكید می كند: سلامت عمو می فرد در درمان موفق با ایمپلنت بسیار اهمیت دارد و در بیمارانی كه سابقه رادیوتراپی دارند یا به امراضی مانند دیابت كنترل نشده یا بیماری ضعف سیستم ایمنی مانند لوسمی مبتلا هستند، میزان موفقیت این روش كاهش می یابد.
همچنین بیمارانی كه سیگار می كشند گزینه مناسبی برای این روش نیستند. این دندانپزشك می افزاید: یكی دیگر از عواملی كه باید مورد توجه دندانپزشك قرار گیرد، میزان استخوان كافی است كه با استفاده از رادیوگرافی های پیشرفته سه بعدی (CT scan) بررسی می شود. در صورتی كه استخوان كافی برای گذاشتن ایمپلنت در دسترس نباشد، ابتدا باید پیوند استخوان انجام داد و پس از گذشت حدود سه ماه اقدام به قرار دادن ایمپلنت كرد. ** برای قرار دادن ایمپلنت، جراحی لازم است
جراحی ایمپلنت به دو صورت انجام می شود؛ روشی كه فقط یك مرحله جراحی دارد و قسمت تاجی نیز در همان جلسه قرار داده می شود و روش دومرحله ای كه دو مرحله جراحی دارد و قسمت تاجی در جلسه دوم (پس از چند ماه) روی پایه قرار می گیرد.
دكتر شمس درباره عوارض جراحی برای قرار دادن ایمپلنت می گوید: جراحی ایمپلنت همراه با بی حسی موضعی و در مطب انجام می شود و عوارض آن مانند دیگر جراحی های متداول شامل تورم و درد است كه با مصرف داروها قبل و بعد از جراحی می توان این عوارض را كاهش داد.
آنچه موفقیت درمان ایمپلنت را كم می كند
قرار دادن ایمپلنت های دندانی معمولا با موفقیت بالایی انجام می شود، اما عواملی وجود دارد كه می تواند باعث كاهش میزان این موفقیت شود. دكتر شمس این عوامل را این گونه برمی شمارد: بهداشت پایین بیمار، ایجادنشدن اتصال بین ایمپلنت و استخوان، مصرف دخانیات، مهارت ناكافی دندانپزشك، كیفیت پایین استخوان و ایمپلنت نامرغوب.
وی در مورد علائم ناموفق بودن كارگذاری ایمپلنت هم می گوید: لقی و بلندشدن دندان از علائم ناموفق بودن عمل است و بیمار پس از مشاهده چنین علائمی باید سریع به دندانپزشك مراجعه كند.
رعایت بهداشت، كلید حفظ ایمپلنت
رعایت بهداشت دهان در حفظ و نگهداری از ایمپلنت های جایگزین شده اهمیت زیادی دارد كه به طور عمده با مسواك زدن و كشیدن نخ دندان انجام می شود. این عضو پژوهشكده دندانپزشكی تاكید می كند: بهتر است بیماران از مسواك هایی با سركوچك و رشته های نرم و خمیردندان های غیرساینده استفاده كنند. اطراف پایه های ایمپلنت باید با سوپرفلاس تمیز نگه داشته شود.
وی ادامه می دهد: یكی دیگر از مواردی كه باید به آن توجه داشت، انجام معاینه های دوره ای با مراجعه به دندانپزشك است كه این مراجعه ها برای كنترل ایمپلنت و برداشتن جرم روی آن انجام می گیرد. روش برداشتن جرم های روی ایمپلنت با دندان های طبیعی متفاوت است؛ در نتیجه این كار باید به وسیله دندانپزشكی كه سابقه كار ایمپلنت دارد، انجام شود.