سلامت نیوز : دکتر ربابه شیخ الاسلام تغذیه دوران بارداری را بسیار با اهمیت توصیف کرد و گفت: محرومیت های اقتصادی و در آمد پایین خانواده ها در بسیاری از موارد منجر به کاهش توان خرید مواد غذایی مناسب و با ارزش می شود اما متاسفانه به دلیل رواج برخی خرافات تغذیه ای نظیر اعتقاد به کم هوشی بر اثر خوردن پنیر باعث شده مادران، تغذیه ای مناسب در دوران بارداری را نداشته باشند.
دکتر ربابه شیخ الاسلام در گفت وگو با شفقنا ؛ به اهمیت تغذیه در دوران بارداری اشاره کرد و افزود: شاید هیچ مرحله ای از زندگی انسان مانند دوران جنینی و پس از آن یعنی دوران شیرخواری و كودكی پرمخاطره نباشد. در این دوران نیازهای تغذیه ای خانم باردار از اهمیت خاصی برخوردار است. در این زمان جنین رشد بسیار سریعی دارد و وزن او از یك گرم در هشت هفتگی به حدود 3200 گرم در هفـته چهـلم می رسـد و از هفـته سـوم جنیـن در هـر دقیـقه 250 هـزار سـلول مغزی تكثیر پیدا می كند.
دانش مـــادر در زمینه تغذیه، سهم عمده ای در تامین سلامت جنین دارد
به گفته وی جنین برای تكثیر سریع سلول های خود نیاز ویژه ای به انواع مواد مغذی دارد كه باید از طریق تغذیه مناسب مادر تامین شود، غذایی كه در دوران بارداری مصرف می شود نیازهای تغذیه ای مادر و همچنین رشد جنین را تامین می كند. بنابراین دانش مـــادر در زمینه تغذیه، رعایت تنوع و تعادل در این زمان سهم عمده ای در تامین سلامت جنین دارد زیرا اگر مادر در طول بارداری از مواد مغذی مناسب و مورد نیاز جنین استفاده نكند جنین كلیه این نیازها را از ذخائر بدن مادر تامین می كند و با كاهش ذخائر مادر سلامت او به مخاطره می افتد.
رییس موسسه تغذیه، سلامت و توسعه ایران ادامه داد: امروزه متخصصان بهداشت خانواده توصیه دارند که با رعایت برنامه تنظیم خانواده بین تولد فرزندان فاصله گذاری مناسب صورت گیرد. اگر بارداری با برنامه ریزی قبلی صورت می گیرد بهتر است. پیش از باردار شدن برای اطمینان از سلامت و آمادگی كامل جسمانی و مشاوره باید به مراكز بهداشتی درمانی مراجعه شود.
بارداری قبل از سن 18 و بالاتر از 35 سالگی ممكن است بعلت كمی ذخایر بدن مخاطره آمیز باشد
او هدف عمده ازاین مراقبت ها شناسایی خانم های باردار مبتلا به سوء تغذیه (لاغر، دارای اضافه وزن یا چاق) و رفع مشكل تغذیه ای و رساندن آنان به محدوده وزن طبیعی و آماده كردن خانم ها برای داشتن یك بارداری ایمن و بدون خطر دانست و گفت: بارداری مادران در سنین زیر 18 و بالای 35 سال پر خطر است. در واقع بارداری قبل از سن 18 و بالاتر از 35 سالگی ممكن است بعلت كمی ذخایر بدن مخاطره آمیز باشد خصوصا بارداری در سنین پایین به علت اینکه هنوز رشد مادر تمام نشده است مادر را با مشكل تامین مواد مغذی برای رشد جنین و تامین سلامت خود مادر مواجه می كند و نتیجه آن تولد نوزاد كوچك با احتمال بالای ناهنجاری های فیزیكی واختلالات ذهنی خواهد بود.
مشکلات اقتصادی و معیشتی عاملی برای کاهش توان خرید مواد تغذیه ای خانواده ها
دکتر شیخ الاسلام مشکلات اقتصادی و معیشتی را عاملی برای کاهش توان خرید مواد تغذیه ای خانواده ها دانست و گفت: محرومیت های اقتصادی و درآمد پایین در بسیاری از موارد منجر به کاهش توان خرید مواد غذایی مناسب و با ارزش خانواده ها می شود در واقع وقتی این مشکلات با دانش کم افرادآمیخته باشد، فرد حتی جایگزین های مناسب مواد غذایی جسم خود را نمی شناسد تا بتواند از آنها استفاده کند و البته برخی خرافات غذایی مثل کم هوشی ناشی از خوردن پنیر نیز باعث می شود مادران باردار خود را از منابع مغذی و مورد نیاز بدن محروم کنند.
به گفته وی استعمال دخانیات نظیر اعتیاد به مواد مخدر و مصرف الكل نیز تاثیری منفی برای رشد جنین دارد. در واقع مصرف دخانیات و الکل جدا از تمامی عوارض منفی که بر رشد جنین و ایجاد ناهنجاری ها در او دارد، منجر به افزایش نیاز برخی ویتامین ها و املاح در بدن مادر شده و باید به جایگزینی این مواد اهمیت داد و همچنین مادرانی که در شروع بارداری چاق هستند در معرض خطر افزایش فشار خون، دیابت شیرین بارداری و زایمان از طریق سزارین قرار می گیرند.
سابقه بارداری های متعدد با فاصله كمتر از 3 سال از زایمان قبلی برای جنین و مادر مضر است
این عضو هیات علمی وزارت بهداشت توجه به فاصله بارداری بین دو فرزند اشاره کرد و گفت: البته سابقه بارداری های متعدد با فاصله كمتر از 3 سال از زایمان قبلی نیز برای جنین و مادر مضر است و بارداری كمتر از 3 سال بین فرزندان، به كاهش ذخایر بدنی و از دست رفتن منابع با ارزش بدنی مادر می شود.
وی در ادامه تاکید کرد: بیماری های زمینه ای مثل بیماریهای قلبی عروقی، بیماری های زنان وغیره ممكن است مادر باردار یا جنین را در معرض خطر جدی قرار دهد و لازم است در چنین مواقعی با پزشك مشورت شود و همچنین بعضی از رژیم های غذایی كه در كنترل برخی بیماری ها تجویز می شود ممكن است با محدود كردن برخی اقلام غذایی باعث كاهش ذخایر در فرد شود و در این شرایط باردار شدن به فرد و جنین صدمه برساند.
دکتر شیخ الاسلام نیازهای غذایی زنان باردار نسبت به قبل بارداری را متفاوت دانست و تصریح کرد: به علت رشد جنین نیازهای تغذیه ای مادر افزایش می یابد تا نیازهای مادر و جنین را تامین کند. اگر مادر تغذیه صحیح و مناسب نداشته باشد جنین تا جای ممکن نیازهای خود را از منابع مادر تامین می کند. با مصرف شدن منابع مادر در صورتی که با تغذیه سالم تامین نشود مادر در معرض خطرات جدی قرار می گیرد. خانم های باردار و شیرده می توانند بدون داشتن رژیم مخصوص و جداگانه مقدار بیشتری از غذای خانواده را نسبت به قبل از دوران بارداری مصرف كنند. آنچه كه در تغذیه خانم باردار اهمیت دارد رعایت تنوع و تعادل در مصرف مواد غذایی است.
خانم های باردار و شیرده مانند سایر افراد خانواده هر روز از چهارگروه غذایی اصلی استفاده كنند
بنابراظهارات وی خانم های باردار و شیرده هم باید مانند سایر افراد خانواده هر روز از چهارگروه غذایی اصلی استفاده كنند. صبحانه را بطور كامل میل كنند. صبحانه می تواند شامل نان و پنیر، نان و كره و مربا، نان و كره و عسل یا نان و تخم مرغ به همراه یك لیوان شیر باشد. خوراك عدسی و انواع آش ها كه در برخی مناطق كشور مرسوم است همراه با نان نیز غذای مناسبی برای صبحانه است. و البته استفاده از سبزی هایی مثل گوجه فرنگی، خیار و یا میوه هایی مثل هندوانه، خربزه و انگور همراه با نان و پنیر در وعده صبحانه بسیار مفید و توصیه می شود.
از همه گروههای غذایی در طول روز استفاده کنید
دکتر شیخ الاسلام در پایان خاطر نشان کرد: در واقع منظور از رعایت تنوع در برنامه غذایی این است که از همه گروههای غذایی در طول روز استفاده کنید در هر گروه غذایی، مواد غذایی با ارزش غذایی تقریبا یكسان قرار دارند و می توان از یكی به جای دیگری استفاده كرد و منظور از تعادل این است که از هر گروه غذایی به اندازه مصرف کنیم بطوریکه بهترین راه برای اطمینان از مصرف متعادل و متنوع مواد غذایی در روز استفاده از همه گروه های اصلی غذایی یعنی گروه نان و غلات، گروه میوه ها و سبزیها، گروه شیر و لبنیات و گروه گوشت، تخم مرغ، حبوبات و مغزها است.
دکتر ربابه شیخ الاسلام در گفت وگو با شفقنا ؛ به اهمیت تغذیه در دوران بارداری اشاره کرد و افزود: شاید هیچ مرحله ای از زندگی انسان مانند دوران جنینی و پس از آن یعنی دوران شیرخواری و كودكی پرمخاطره نباشد. در این دوران نیازهای تغذیه ای خانم باردار از اهمیت خاصی برخوردار است. در این زمان جنین رشد بسیار سریعی دارد و وزن او از یك گرم در هشت هفتگی به حدود 3200 گرم در هفـته چهـلم می رسـد و از هفـته سـوم جنیـن در هـر دقیـقه 250 هـزار سـلول مغزی تكثیر پیدا می كند.
دانش مـــادر در زمینه تغذیه، سهم عمده ای در تامین سلامت جنین دارد
به گفته وی جنین برای تكثیر سریع سلول های خود نیاز ویژه ای به انواع مواد مغذی دارد كه باید از طریق تغذیه مناسب مادر تامین شود، غذایی كه در دوران بارداری مصرف می شود نیازهای تغذیه ای مادر و همچنین رشد جنین را تامین می كند. بنابراین دانش مـــادر در زمینه تغذیه، رعایت تنوع و تعادل در این زمان سهم عمده ای در تامین سلامت جنین دارد زیرا اگر مادر در طول بارداری از مواد مغذی مناسب و مورد نیاز جنین استفاده نكند جنین كلیه این نیازها را از ذخائر بدن مادر تامین می كند و با كاهش ذخائر مادر سلامت او به مخاطره می افتد.
رییس موسسه تغذیه، سلامت و توسعه ایران ادامه داد: امروزه متخصصان بهداشت خانواده توصیه دارند که با رعایت برنامه تنظیم خانواده بین تولد فرزندان فاصله گذاری مناسب صورت گیرد. اگر بارداری با برنامه ریزی قبلی صورت می گیرد بهتر است. پیش از باردار شدن برای اطمینان از سلامت و آمادگی كامل جسمانی و مشاوره باید به مراكز بهداشتی درمانی مراجعه شود.
بارداری قبل از سن 18 و بالاتر از 35 سالگی ممكن است بعلت كمی ذخایر بدن مخاطره آمیز باشد
او هدف عمده ازاین مراقبت ها شناسایی خانم های باردار مبتلا به سوء تغذیه (لاغر، دارای اضافه وزن یا چاق) و رفع مشكل تغذیه ای و رساندن آنان به محدوده وزن طبیعی و آماده كردن خانم ها برای داشتن یك بارداری ایمن و بدون خطر دانست و گفت: بارداری مادران در سنین زیر 18 و بالای 35 سال پر خطر است. در واقع بارداری قبل از سن 18 و بالاتر از 35 سالگی ممكن است بعلت كمی ذخایر بدن مخاطره آمیز باشد خصوصا بارداری در سنین پایین به علت اینکه هنوز رشد مادر تمام نشده است مادر را با مشكل تامین مواد مغذی برای رشد جنین و تامین سلامت خود مادر مواجه می كند و نتیجه آن تولد نوزاد كوچك با احتمال بالای ناهنجاری های فیزیكی واختلالات ذهنی خواهد بود.
مشکلات اقتصادی و معیشتی عاملی برای کاهش توان خرید مواد تغذیه ای خانواده ها
دکتر شیخ الاسلام مشکلات اقتصادی و معیشتی را عاملی برای کاهش توان خرید مواد تغذیه ای خانواده ها دانست و گفت: محرومیت های اقتصادی و درآمد پایین در بسیاری از موارد منجر به کاهش توان خرید مواد غذایی مناسب و با ارزش خانواده ها می شود در واقع وقتی این مشکلات با دانش کم افرادآمیخته باشد، فرد حتی جایگزین های مناسب مواد غذایی جسم خود را نمی شناسد تا بتواند از آنها استفاده کند و البته برخی خرافات غذایی مثل کم هوشی ناشی از خوردن پنیر نیز باعث می شود مادران باردار خود را از منابع مغذی و مورد نیاز بدن محروم کنند.
به گفته وی استعمال دخانیات نظیر اعتیاد به مواد مخدر و مصرف الكل نیز تاثیری منفی برای رشد جنین دارد. در واقع مصرف دخانیات و الکل جدا از تمامی عوارض منفی که بر رشد جنین و ایجاد ناهنجاری ها در او دارد، منجر به افزایش نیاز برخی ویتامین ها و املاح در بدن مادر شده و باید به جایگزینی این مواد اهمیت داد و همچنین مادرانی که در شروع بارداری چاق هستند در معرض خطر افزایش فشار خون، دیابت شیرین بارداری و زایمان از طریق سزارین قرار می گیرند.
سابقه بارداری های متعدد با فاصله كمتر از 3 سال از زایمان قبلی برای جنین و مادر مضر است
این عضو هیات علمی وزارت بهداشت توجه به فاصله بارداری بین دو فرزند اشاره کرد و گفت: البته سابقه بارداری های متعدد با فاصله كمتر از 3 سال از زایمان قبلی نیز برای جنین و مادر مضر است و بارداری كمتر از 3 سال بین فرزندان، به كاهش ذخایر بدنی و از دست رفتن منابع با ارزش بدنی مادر می شود.
وی در ادامه تاکید کرد: بیماری های زمینه ای مثل بیماریهای قلبی عروقی، بیماری های زنان وغیره ممكن است مادر باردار یا جنین را در معرض خطر جدی قرار دهد و لازم است در چنین مواقعی با پزشك مشورت شود و همچنین بعضی از رژیم های غذایی كه در كنترل برخی بیماری ها تجویز می شود ممكن است با محدود كردن برخی اقلام غذایی باعث كاهش ذخایر در فرد شود و در این شرایط باردار شدن به فرد و جنین صدمه برساند.
دکتر شیخ الاسلام نیازهای غذایی زنان باردار نسبت به قبل بارداری را متفاوت دانست و تصریح کرد: به علت رشد جنین نیازهای تغذیه ای مادر افزایش می یابد تا نیازهای مادر و جنین را تامین کند. اگر مادر تغذیه صحیح و مناسب نداشته باشد جنین تا جای ممکن نیازهای خود را از منابع مادر تامین می کند. با مصرف شدن منابع مادر در صورتی که با تغذیه سالم تامین نشود مادر در معرض خطرات جدی قرار می گیرد. خانم های باردار و شیرده می توانند بدون داشتن رژیم مخصوص و جداگانه مقدار بیشتری از غذای خانواده را نسبت به قبل از دوران بارداری مصرف كنند. آنچه كه در تغذیه خانم باردار اهمیت دارد رعایت تنوع و تعادل در مصرف مواد غذایی است.
خانم های باردار و شیرده مانند سایر افراد خانواده هر روز از چهارگروه غذایی اصلی استفاده كنند
بنابراظهارات وی خانم های باردار و شیرده هم باید مانند سایر افراد خانواده هر روز از چهارگروه غذایی اصلی استفاده كنند. صبحانه را بطور كامل میل كنند. صبحانه می تواند شامل نان و پنیر، نان و كره و مربا، نان و كره و عسل یا نان و تخم مرغ به همراه یك لیوان شیر باشد. خوراك عدسی و انواع آش ها كه در برخی مناطق كشور مرسوم است همراه با نان نیز غذای مناسبی برای صبحانه است. و البته استفاده از سبزی هایی مثل گوجه فرنگی، خیار و یا میوه هایی مثل هندوانه، خربزه و انگور همراه با نان و پنیر در وعده صبحانه بسیار مفید و توصیه می شود.
از همه گروههای غذایی در طول روز استفاده کنید
دکتر شیخ الاسلام در پایان خاطر نشان کرد: در واقع منظور از رعایت تنوع در برنامه غذایی این است که از همه گروههای غذایی در طول روز استفاده کنید در هر گروه غذایی، مواد غذایی با ارزش غذایی تقریبا یكسان قرار دارند و می توان از یكی به جای دیگری استفاده كرد و منظور از تعادل این است که از هر گروه غذایی به اندازه مصرف کنیم بطوریکه بهترین راه برای اطمینان از مصرف متعادل و متنوع مواد غذایی در روز استفاده از همه گروه های اصلی غذایی یعنی گروه نان و غلات، گروه میوه ها و سبزیها، گروه شیر و لبنیات و گروه گوشت، تخم مرغ، حبوبات و مغزها است.