کم سوادی علت سرپیچی دارویی سالمندان

سلامت نیوز : سرپیچی دارویی سالمندان در بعد اجتماعی – اقتصادی می‌تواند به علت كمبود سواد خواندن و نوشتن، كمبود سواد بهداشتی، نداشتن ثبات در محل زندگی، نداشتن بیمه‌های مناسب، قیمت داروها، سوء استفاده از سالمندان باشد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از پایگاه اطلاع رسانی نظام پرستاری ؛ نوع ارتباط فرد با تیم درمانی، مهارت‌های ارتباطی افراد تیم درمانی، نبود همخوانی بین عقاید فرد با اعضای تیم درمانی، ارائه آموزش با واژگان دشوار تخصصی و زمان تجویز داروها از علل سرپیچی سالمندان از دستورات دارویی در بعد فردی – سیستمی است.

در بعد موقعیتی می‌توان به بیماری‌های مزمن در سالمندان، پنهان ماندن برخی علائم در سالمندان، افسردگی در سالمندان و اختلالات شناختی در سالمندان اشاره كرد. در بعد درمانی هم دشواری پیروی از برخی رژیم‌های دارویی، نیاز به مهارت‌های خاص برای مصرف برخی داروها مثل كشیدن دارو داخل سرنگ، طول مدت درمان، عوارض جانبی داروها و مصرف داروهایی كه با شیوه زندگی فرد هم‌خوانی ندارد در سرپیچی دارویی سالمندان موثر است.

اختلالات بینایی، شنوایی و سایر حواس، كمبود دانش بیمار نسبت به داروها و درمان، كمبود انگیزه بیمار، ترس از عوارض جانبی و اضطراب، استرس و خشم از عوامل موثر در سرپیچی دارویی سالمندان در بعد بیمار است.

پیش‌بینی سرپیچی دارویی

در صورتی كه پرستار بتواند سرپیچی دارویی در بیماران را پیش‌بینی كند قادر است اقدامات پیشگیرانه را به‌نحو صحیح اجراء كند. علائم هشداردهنده سرپیچی بیمار شامل:

1)      تهیه نكردن داروهای نسخه شده

2)      تجدید نكردن نسخه در بیماری‌های مزمن

3)      تهیه نكردن داروهای نسخه نشده در بیماری‌های مزمن

4)      عدم تداوم درمان و نیمه‌كاره رها كردن داروها

عوامل پیش‌بینی كننده‌ چنین رفتاری متعدد است كه می‌تواند شامل:

1)      بی‌سوادی و كم‌سوادی

2)      كمبود سواد بهداشتی

3)      بی‌خانمانی

4)      افسردگی و سایر بیماری‌های ذهنی و روانی

5)      سوء مصرف داروها و اعتیاد

6)      اختلالات شناختی و فراموشی

7)      نداشتن بصیرت نسبت به بیماری

8)      پیچیده بودن رژیم‌درمانی

9)      خستگی ناشی از طولانی شدن دوره درمان

10)   راحت نبودن شیوه‌ درمانی

11)   ترس از عوارض دارویی

12)   قیمت داروها

13)   تحت پوشش نبودن داروها

14)   عدم مراجعه به پزشك در هنگام مقرر

پیش‌نیازهای پیروی بیمار از مصرف صحیح داروها

Berger and Felkey (2001) پیش نیازهای پیروی فرد از رژیم‌درمانی و به‌ویژه داروها را چنین مطرح كردند.

1)      علاقه‌مندی و توجه به سلامت و درك تشخیص بیماری

2)      درك اثرات بیماری بر فرد

3)      باور آن‌كه داروی تجویز شده به درمان كمك می‌كند

4)      یافتن راه‌هایی برای تجویز داروها براساس شیوه زندگی بیمار

5)      بها دادن به نتایج درمان بیش از توجه به بهای دارو

6)      باور آن‌كه او برای تداوم درمان توانایی دارد

7)      باور ان‌كه اعضاء تیم درمانی فعالانه در درمان او مشاركت دارند

علاوه بر این Levine  مراحلی را نام برد كه موجب ارتقاء پیروی بیمار از دستورات دارویی می‌شود.

1)      ارزیابی درك بیمار در مورد بیماری و داروها و برطرف كردن خلاء دانش بیمار در این مورد

2)      مرتبط بودن و هم‌خوانی مصرف داروها و شیوه‌ی زندگی بیمار

3)      استفاده از ابزارهایی برای تسهیل مصرف دارو مثل وسیله‌ای برای نصف كردن قرص یا كاربرد تصاویر

4)      ساده كردن رژیم‌های دارویی

5)      ارتقاء و حمایت‌های انسانی از سوی تیم درمانی

6)      شناسایی موانع در تطابق فرد و سایر مسائل اجتماعی و رفتاری كه موجب سرپیچی بیمار از رژیم درمانی می‌شود

شناسایی بیماران سالمند در معرض خطر سرپیچی از مصرف داروها تنها نخستین قدم در مقابله با این مشكل احتمالی است. هر یك از اعضاء تیم درمان موظف هستند كه در راستای وظایف خود در مورد هر بیمار چه بستری در بیمارستان و چه در سراس سالمندان و حتی بیماران سرپایی كه دارو دریافت می‌كنند عوامل خطر و عوامل مستعد‌كننده سرپیچی از مصرف صحیح داروها را شناسایی كند و با سایر اعضاء تیم درمانی در میان بگذارد.

هیچ اقدام منحصر به‌فردی برای مقابله با این مشكل به تنهایی كارآمد و موثر نیست و به همكاری پزشك و پرستار و دیگر اعضاء تیم درمان نیاز دارد. مجموعه‌ای از اقدامات كه با مشاركت همه اعضا< تیم درمان باشد تضمین‌كننده موفقیت اقدامات انجام شده است.