سلامت نیوز: انتقال عفونت به صورت‌های زیر امکان پذیر است.
1- از بیمار به شاغلین دندانپزشکی
2- از شاغلین دندانپزشکی به بیمار
3- از بیمار به بیمار
4- از مطب دندانپزشکی به جامعه (از جمله خانواده کارکنان دندانپزشکی)
5- از جامعه به مطب دندانپزشکی و بیمار
1- انتقال عفونت از بیمار به تیم دندانپزشکی
به طور کلی بیمار از سه طریق می‌تواند باعث آلودگی تیم دندانپزشکی شود:
الف) شایع‌ترین راه «تماس مستقیم» با خون و بزاق و ترشحات دهان بیمار است. اگر دندانپزشک یا دستیار دارای خراش یا بریدگی باشد و دستکش مناسب هم استفاده نشود راه ورود برای میکروارگانیسم‌ها فراهم خواهد بود.
ب) پاشیده شدن «قطرات آلوده» به دهان، بینی یا ملتحمه چشم راه دیگر انتقال آلودگی به تیم دندانپزشکی می‌باشد. تنفس ذرات معلق در هوا در اثر تراوش خون و ترشحات دهان (که از ذرات میکروبی و غیرقابل رویت بالقوه عفونی هستند) نیز در این دسته قرار می‌گیرند.
ج) تماس غیرمستقیم (تماس با وسایل و تجهیزات آلوده): زمانی رخ می‌دهد که دندانپزشک یا دستیار به سطوح آلوده دست می‌زند یا وسایل نوک تیز آلوده وارد دست می‌شوند.
2- انتقال عفونت از شاغلین دندانپزشکی به بیمار
خوشبختانه انتقال آلودگی از تیم دندانپزشکی به بیمار بسیار نادر است. طی چند سال گذشته تنها چند مورد انتقال بیماری گزارش شده است.
این انتقال زمانی روی می‌دهد که دست دندانپزشک یا دستیار دارای ضایعات پوستی قابل انتقال باشد یا اینکه دست دندانپزشک در حین کار بریده شود و خون در دهان بیمار بریزد یا وسایل آلوده به خون دندانپزشک به مخاط خراشیده بیمار دسترسی پیدا کنند. انتقال سرماخوردگی از دندانپزشک به بیمار از مواردی است که در اثر عطسه و پخش ذرات معلق صورت می‌گیرد.
3- انتقال عفونت از بیمار به بیمار
این انتقال بیشتر در حیطه کار پزشکی اتفاق می افتد و هنوز موردی در دندانپزشکی از آن گزارش نشده است ولی این انتقال زمانی محتمل به نظر می‌رسد که وسایل آلوده یک بیمار برای بیمار دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
4- انتقال عفونت از مطب دندانپزشکی به جامعه
راه‌های مختلفی برای این‌گونه انتقال وجود دارد، به عنوان مثال ارسال قالب آلوده به لابراتوار دندانسازی، همچنین ممکن است کارکنان دندانپزشکی با لباس آلوده وارد اجتماع شوند.
5- انتقال عفونت از جامعه به مطب دندانپزشکی و بیمار
این انتقال زمانی رخ می‌دهد که آلودگی از طریق آب شهر وارد سیستم یونیت گردیده و متعاقبا از راه وسایل دوار دندانپزشکی به بیمار منتقل شود. میکروارگانیسم‌های موجود در آب می‌توانند در جدار لوله‌های آب یونیت دندانپزشکی، کلونی میکروبی تشکیل دهند که اصطلاحا به آن بیوفیلم می‌گویند.
کارکنان و مراجعین دندانپزشکی در معرض ابتلای به بیماری‌های مختلفی از قبیل هپاتیت، ایدز، تبخال، عفونت‌های دستگاه تنفسی و ... قرار دارند که کلا به 2 نوع عفونت‌های ویروسی و باکتریایی تقسیم بندی می‌شوند.
عفونت‌های ویروسی مهم:
ویروس‌های هپاتیت B، C وD ، تبخال و ایدز از طریق کار دندانپزشکی امکان سرایت دارد.
هپایتت B:
راه‌های انتقال:
ـ تزریق خون و فرآورده‌های خونی
ـ آمیزش جنسی
ـ انتقال از مادر به جنین
ـ تماس مستقیم با مایعات مختلف بدن بیمار یا حامل مزمن مثل خون، بزاق، ادرار، منی، عرق و ترشحات بینی
ـ استفاده مشترک از ابزار آلوده به مایعات فوق
دوره کمون: نسبتا طولانی است بین 180-30 روز
علائم بیماری:
علائم اولیه شامل تب، سردرد، ضعف، بی حال، بی اشتهایی، تهوع و استفراغ متناوب همراه با درد مبهم در سمت راست و بالای شکم که حدود 10-3 روز طول می‌کشد.
ـ اگر میزان بیلی دوبین خون از 3-5/2 میلی‌گرم در دسی‌لیتر بالاتر رود ادرار پررنگ می‌شود و زردی در سفیدی چشم و پوست مشاهده می‌گردد.
با پیشرفت بیماری، کبد مختصری بزرگ و حساس می‌شود.
راه‌های پیشگیری و درمان: تاکنون درمان قطعی برای هپاتیت B شناخته نشده است. استفاده از آلفا اینترفرون در درمان هپاتیت مزمن موثر بوده ولی تهیه آن مشکل و مستلزم هزینه فراوان است.
بهترین راه پیشگیری، واکسیناسیون علیه این بیماری است.
هپاتیت C و :D
راه‌های انتقال مانند هپاتیت B می‌باشد.
دوره کمون:
ـ هپاتیت C بین 150-15 روز
ـ هپاتیت D نامشخص
علائم بیماری:
مانند علائم بیماری هپاتیت B
پیشگیری و درمان:
ـ درمان خاصی برای هپاتیت C و D شناخته نشده است.
ـ برای جلوگیری از ابتلای به هپاتیت C هنوز واکسنی وجود ندارد.
ـ واکسیناسیون علیه هپاتیت B از ابتلای به هپاتیت D نیز پیشگیری می‌کند.
تب خال (Herpes):
راه انتقال: تماس پوست یا مخاط با ترشحات تاول‌ها
دوره کمون: این ویروس مدت‌ها بدون هیچ واکنش در سلول‌های عصبی پنهان می‌ماند و در شرایط مناسب از جمله بعد از جراحی، استفاده از داروی کورتون دار، فشار عصبی، تب شدید و ... بروز می‌کند.
علائم بالینی: ویروس تبخال ایجاد عفونت پوستی یا دهانی و اگزمای چشمی می‌کند. ضایعه پوستی آن غالبا در اطراف لب‌ها به صورت تاول‌های آبدار است. تبخال داخل دهان به شکل ضایعه کوچک دردناکی است که گاهی با آفت و سایر ضایعات اشتباه می‌شود.
توجه: در صورت وجود تب خال در لب و دهان بهتر است تا بهبودی کامل از انجام خدمات غیراورژانس دندانپزشکی خودداری گردد و از گسترش آن در دهان بیمار یا انتقال به دیگران جلوگیری شود.
عفونت HIV (ایدز):
راه‌های انتقال:
دندانپزشکی، سرنگ تزریق، تیغ سلمانی و ...
تزریق خون و فرآورده‌های خونی
آمیزش جنسی
انتقال از مادر به جنین
دوره پنجره (Window''s period):
زمان لازم برای بروز علائم آزمایشگاهی ایدز «دوره پنجره» نام دارد. این دوره از 2 هفته تا 6 ماه طول می‌کشد. در این مدت فرد آلوده ناقل بیماری است ولی هیچ گونه علائم بالینی یا آزمایشگاهی ندارد.
دوره کمون:
این دوره از 13-5/6 سال است. در این مدت علائم بالینی بیماری وجود ندارد ولی شخص ناقل بیماری است. تنها راه تشخیص در این مدت بررسی علائم آزمایشگاهی می‌باشد. ویروس ایدز در شرایط مناسب به مدت 2 هفته در دمای 23 درجه سانتی‌گراد عفونت زایی خود را حفظ می‌کند اما در درجه حرارت بالاتر زودتر از بین می رود.
علائم بالینی ایذر:
ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن باعث بروز علائم زیر می‌شود:
بزرگ شدن غدد لنفاوی
علائم عصبی، گوارشی، ریوی یا پوستی
زخم‌های متعدد دهانی
ظهور عفونت‌های فرصت طلب و سرطان‌های مختلف
لاغری سریع
درمان و پیشگیری
درمان قطعی برای ایدز وجود ندارد، بعضی از داروها تا مدتی علائم مرحله نهایی بیماری را به تاخیر می‌اندازند. تاکنون واکسن موثری برای پیشگیری از این بیماری ساخته نشده است. تنها راه پیشگیری از ابتلای به ایدز استفاده از خون و فرآورده‌های خونی سالم، بافت یا اعضای پیوندی کنترل شده، استفاده از وسایل و ابزار یکبار مصرف، استریل یا ضدعفونی شده و پایبندی به اصول اخلاقی است.
منبع:دنیای سلامت
1- از بیمار به شاغلین دندانپزشکی
2- از شاغلین دندانپزشکی به بیمار
3- از بیمار به بیمار
4- از مطب دندانپزشکی به جامعه (از جمله خانواده کارکنان دندانپزشکی)
5- از جامعه به مطب دندانپزشکی و بیمار
1- انتقال عفونت از بیمار به تیم دندانپزشکی
به طور کلی بیمار از سه طریق می‌تواند باعث آلودگی تیم دندانپزشکی شود:
الف) شایع‌ترین راه «تماس مستقیم» با خون و بزاق و ترشحات دهان بیمار است. اگر دندانپزشک یا دستیار دارای خراش یا بریدگی باشد و دستکش مناسب هم استفاده نشود راه ورود برای میکروارگانیسم‌ها فراهم خواهد بود.
ب) پاشیده شدن «قطرات آلوده» به دهان، بینی یا ملتحمه چشم راه دیگر انتقال آلودگی به تیم دندانپزشکی می‌باشد. تنفس ذرات معلق در هوا در اثر تراوش خون و ترشحات دهان (که از ذرات میکروبی و غیرقابل رویت بالقوه عفونی هستند) نیز در این دسته قرار می‌گیرند.
ج) تماس غیرمستقیم (تماس با وسایل و تجهیزات آلوده): زمانی رخ می‌دهد که دندانپزشک یا دستیار به سطوح آلوده دست می‌زند یا وسایل نوک تیز آلوده وارد دست می‌شوند.
2- انتقال عفونت از شاغلین دندانپزشکی به بیمار
خوشبختانه انتقال آلودگی از تیم دندانپزشکی به بیمار بسیار نادر است. طی چند سال گذشته تنها چند مورد انتقال بیماری گزارش شده است.
این انتقال زمانی روی می‌دهد که دست دندانپزشک یا دستیار دارای ضایعات پوستی قابل انتقال باشد یا اینکه دست دندانپزشک در حین کار بریده شود و خون در دهان بیمار بریزد یا وسایل آلوده به خون دندانپزشک به مخاط خراشیده بیمار دسترسی پیدا کنند. انتقال سرماخوردگی از دندانپزشک به بیمار از مواردی است که در اثر عطسه و پخش ذرات معلق صورت می‌گیرد.
3- انتقال عفونت از بیمار به بیمار
این انتقال بیشتر در حیطه کار پزشکی اتفاق می افتد و هنوز موردی در دندانپزشکی از آن گزارش نشده است ولی این انتقال زمانی محتمل به نظر می‌رسد که وسایل آلوده یک بیمار برای بیمار دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
4- انتقال عفونت از مطب دندانپزشکی به جامعه
راه‌های مختلفی برای این‌گونه انتقال وجود دارد، به عنوان مثال ارسال قالب آلوده به لابراتوار دندانسازی، همچنین ممکن است کارکنان دندانپزشکی با لباس آلوده وارد اجتماع شوند.
5- انتقال عفونت از جامعه به مطب دندانپزشکی و بیمار
این انتقال زمانی رخ می‌دهد که آلودگی از طریق آب شهر وارد سیستم یونیت گردیده و متعاقبا از راه وسایل دوار دندانپزشکی به بیمار منتقل شود. میکروارگانیسم‌های موجود در آب می‌توانند در جدار لوله‌های آب یونیت دندانپزشکی، کلونی میکروبی تشکیل دهند که اصطلاحا به آن بیوفیلم می‌گویند.
کارکنان و مراجعین دندانپزشکی در معرض ابتلای به بیماری‌های مختلفی از قبیل هپاتیت، ایدز، تبخال، عفونت‌های دستگاه تنفسی و ... قرار دارند که کلا به 2 نوع عفونت‌های ویروسی و باکتریایی تقسیم بندی می‌شوند.
عفونت‌های ویروسی مهم:
ویروس‌های هپاتیت B، C وD ، تبخال و ایدز از طریق کار دندانپزشکی امکان سرایت دارد.
هپایتت B:
راه‌های انتقال:
ـ تزریق خون و فرآورده‌های خونی
ـ آمیزش جنسی
ـ انتقال از مادر به جنین
ـ تماس مستقیم با مایعات مختلف بدن بیمار یا حامل مزمن مثل خون، بزاق، ادرار، منی، عرق و ترشحات بینی
ـ استفاده مشترک از ابزار آلوده به مایعات فوق
دوره کمون: نسبتا طولانی است بین 180-30 روز
علائم بیماری:
علائم اولیه شامل تب، سردرد، ضعف، بی حال، بی اشتهایی، تهوع و استفراغ متناوب همراه با درد مبهم در سمت راست و بالای شکم که حدود 10-3 روز طول می‌کشد.
ـ اگر میزان بیلی دوبین خون از 3-5/2 میلی‌گرم در دسی‌لیتر بالاتر رود ادرار پررنگ می‌شود و زردی در سفیدی چشم و پوست مشاهده می‌گردد.
با پیشرفت بیماری، کبد مختصری بزرگ و حساس می‌شود.
راه‌های پیشگیری و درمان: تاکنون درمان قطعی برای هپاتیت B شناخته نشده است. استفاده از آلفا اینترفرون در درمان هپاتیت مزمن موثر بوده ولی تهیه آن مشکل و مستلزم هزینه فراوان است.
بهترین راه پیشگیری، واکسیناسیون علیه این بیماری است.
هپاتیت C و :D
راه‌های انتقال مانند هپاتیت B می‌باشد.
دوره کمون:
ـ هپاتیت C بین 150-15 روز
ـ هپاتیت D نامشخص
علائم بیماری:
مانند علائم بیماری هپاتیت B
پیشگیری و درمان:
ـ درمان خاصی برای هپاتیت C و D شناخته نشده است.
ـ برای جلوگیری از ابتلای به هپاتیت C هنوز واکسنی وجود ندارد.
ـ واکسیناسیون علیه هپاتیت B از ابتلای به هپاتیت D نیز پیشگیری می‌کند.
تب خال (Herpes):
راه انتقال: تماس پوست یا مخاط با ترشحات تاول‌ها
دوره کمون: این ویروس مدت‌ها بدون هیچ واکنش در سلول‌های عصبی پنهان می‌ماند و در شرایط مناسب از جمله بعد از جراحی، استفاده از داروی کورتون دار، فشار عصبی، تب شدید و ... بروز می‌کند.
علائم بالینی: ویروس تبخال ایجاد عفونت پوستی یا دهانی و اگزمای چشمی می‌کند. ضایعه پوستی آن غالبا در اطراف لب‌ها به صورت تاول‌های آبدار است. تبخال داخل دهان به شکل ضایعه کوچک دردناکی است که گاهی با آفت و سایر ضایعات اشتباه می‌شود.
توجه: در صورت وجود تب خال در لب و دهان بهتر است تا بهبودی کامل از انجام خدمات غیراورژانس دندانپزشکی خودداری گردد و از گسترش آن در دهان بیمار یا انتقال به دیگران جلوگیری شود.
عفونت HIV (ایدز):
راه‌های انتقال:
دندانپزشکی، سرنگ تزریق، تیغ سلمانی و ...
تزریق خون و فرآورده‌های خونی
آمیزش جنسی
انتقال از مادر به جنین
دوره پنجره (Window''s period):
زمان لازم برای بروز علائم آزمایشگاهی ایدز «دوره پنجره» نام دارد. این دوره از 2 هفته تا 6 ماه طول می‌کشد. در این مدت فرد آلوده ناقل بیماری است ولی هیچ گونه علائم بالینی یا آزمایشگاهی ندارد.
دوره کمون:
این دوره از 13-5/6 سال است. در این مدت علائم بالینی بیماری وجود ندارد ولی شخص ناقل بیماری است. تنها راه تشخیص در این مدت بررسی علائم آزمایشگاهی می‌باشد. ویروس ایدز در شرایط مناسب به مدت 2 هفته در دمای 23 درجه سانتی‌گراد عفونت زایی خود را حفظ می‌کند اما در درجه حرارت بالاتر زودتر از بین می رود.
علائم بالینی ایذر:
ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن باعث بروز علائم زیر می‌شود:
بزرگ شدن غدد لنفاوی
علائم عصبی، گوارشی، ریوی یا پوستی
زخم‌های متعدد دهانی
ظهور عفونت‌های فرصت طلب و سرطان‌های مختلف
لاغری سریع
درمان و پیشگیری
درمان قطعی برای ایدز وجود ندارد، بعضی از داروها تا مدتی علائم مرحله نهایی بیماری را به تاخیر می‌اندازند. تاکنون واکسن موثری برای پیشگیری از این بیماری ساخته نشده است. تنها راه پیشگیری از ابتلای به ایدز استفاده از خون و فرآورده‌های خونی سالم، بافت یا اعضای پیوندی کنترل شده، استفاده از وسایل و ابزار یکبار مصرف، استریل یا ضدعفونی شده و پایبندی به اصول اخلاقی است.
منبع:دنیای سلامت