تغذیـه صحیح بـرای پـدر شدن

سلامت نیوز:‌ ناباروری تقریبا 15درصد از تمام زوج‌های جوان را درگیر کرده است که تقریبا نیمی از دلایل ناباروری‌ها مربوط به اختلالاتی در سیستم تولید مثلی مردان است. ژنتیک و محیط در بروز این اختلالات تاثیرگذار می‌‌باشند. استرس، نوع تغذیه فرد و رفتار انسان از جمله مهمترین عوامل تاثیرگذار بر عملکرد باروری و سیستم تولید مثلی انسان می‌‌باشند. شرایط استرسی می‌‌تواند منجر به کاهش تعداد، توانایی تحرک و بلوغ اسپرم‌ها شده و نیز بر ساختار اسپرم‌ها اثر گذاشته و ناهنجاری‌های عمده‌ای را در باروری مردان ایجاد کند. تغذیه نامطلوب نیز می‌‌تواند منجر به عقیمی و باروری نامطلوب گردد. کیفیت مایع منی و اسپرم مردان می‌تواند در اثر عواملی چون استعمال دخانیات، عفونت، التهاب، مواجهه با فلزات سنگین و برخی بیماری‌های جنسی کاهش یابد.

مواد مغذی موثر بر باروری مردان
با توجه به آسیب‌پذیر بودن اسپرم در مردان به شرایطی چون آسیب‌های ناشی از تجمع ترکیبات  فعال مضری که از واکنش‌های شیمیایی مختلفی در بدن تولید می‌‌گردند، استفاده از مواد مغذی با فعالیت آنتی‌اکسیدانی از جمله روی، سلنیم، ویتامین E و زیر گروهی از ویتامین A با نام کاروتنوئیدها و غیره، جهت مقابله و خنثی‌سازی این ترکیبات مضر و کمک به ترمیم آسیب‌های وارده به سیستم تولید مثلی برای باروری مطلوب و داشتن اسپرم‌های با کیفیت بالا مفید به نظر می‌رسد. در ادامه پاره‌ای از مواد مغذی موثر در باروری و منابع غذایی مربوط به هر یک عنوان خواهد شد:
 

روی
روی از جمله مهم‌ترین عناصر معدنی با خاصیت آنتی‌اکسیدانی است که عمدتاً در منابع غذایی چون گوشت بدون چربی، ماکیان و ماهی ها وجود دارد. این عنصر معدنی که در مایع منی مردان وجود دارد، نقش مهمی در از بین بردن ترکیبات فعال مضری که از واکنش‌های شیمیایی در بدن تولید می شود دارد و بر کیفیت اسپرم تولیدی اثرگذار است. شایان ذکر است که تجمع این ترکیبات مضر می‌‌تواند منجر به کاهش کیفیت اسپرم و در نتیجه باروری نامطلوب گردد.
 

ویتامین E و كاروتنوئیدها
ویتامین E و کاروتنوئیدها بخصوص بتاکاروتن از جمله قوی‌ترین آنتی اکسیدان‌های بدن هستند که اسپرم‌ها را از آسیب ناشی از ترکیبات فعال مضر محافظت می‌‌کنند. منابع غنی ویتامین E، انواع روغن‌های آفتابگردان، ذرت، بادام‌زمینی و کانولا می‌‌باشد. هویج، سبزی‌ها، اسفناج، آب پرتقال، سیب زمینی و طالبی نیز از جمله منابع کاروتنوئیدها محسوب می‌گردند.
 
سلنیم
سلنیم از جمله عناصر ضروری مورد نیاز بدن است که نقش‌های مهمی را در بسیاری از فرایندهای بدن ایفا می کند. سلنیم نقش خود را در باروری از طریق دو واسطه مهم (سلنوپروتئین ها) اعمال می‌‌کند. کمبود دریافت آن منجر به بروز اختلالات و ناهنجاری‌های وسیعی در سیستم باروری و تولید مثلی مردان می گردد. مغزها، غذاهای دریایی، جگر، گوشت و ماکیان از مهم‌ترین منابع غذایی سلنیم می باشند.
 

فولات (اسید فولیک- فولاسین)
فولات از جمله ویتامین‌هایی است که در منابع غذایی گیاهی و حیوانی از جمله گوشت بدون چربی، سیب‌زمینی، غلات کامل، آب پرتقال و لوبیاهای خشک به میزان زیادی وجود دارد. کمبود فولات دریافتی با کاهش میزان آن در مایع منی و در نتیجه باروری نامطلوب در ارتباط است.
 

کارنیتین
کارنیتین ترکیبی است با خاصیت آنتی اکسیدانی که در بدن از پروتئین‌ها سنتز می‌‌شود و نقش مهمی در متابولیسم، بلوغ و تحرک اسپرم‌ها و در نتیجه باروری دارد. عمده منابع غذایی کارنیتین گوشت گاو و بره، گوشت گوسفند، جگر و به نسبت کمتر شیر گاو می‌‌باشد.
 

اسیدهای چرب غیر اشباع
همانطور که می‌‌دانیم چربی و روغن‌ها یکی از انواع درشت مغذی‌های مهمی هستند که روزانه تقریبا 30 درصد از کالری دریافتی انسان را تامین می‌‌کنند. اسیدهای چرب غیر اشباع PUFA (امگا 3 یا امگا 6) یکی از دو نوع چربی (اشباع و غیر اشباع) موجود در بدن هستند که چون بدن انسان قادر به سنتز آنها نمی‌باشد، باید از طریق رژیم غذایی تامین گردند. رعایت نسبت دریافتی متعادل از هریک از PUFA‌ها مهم است. این چربی‌ها برای رشد، باروری، بینایی و تکامل مغز مورد نیازند. نوع چربی موجود در لایه بیرونی و محافظ اسپرم، در باروری نقش مهمی دارد. تغییر در نسبت دریافت رژیمی PUFA، تغییراتی در ترکیب میزان اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 اسپرم ایجاد می‌‌کند. مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا 3 انواع ماهی‌های ساردین، خال مخالی، شاه ماهی،  قزل‌آلا و غیره می‌‌باشد. چربی‌های با منشاء گیاهی نیز عمده‌ترین منابع غذایی اسیدهای چرب امگا 6 رژیم انسان را تشکیل می‌‌دهند. توصیه می‌‌گردد تا حد امکان چربی‌های اشباع که عمدتاً بصورت چربی‌های جامد در رژیم غذایی موجود هستند با چربی‌های غیر اشباع که بصورت روغن‌های مایع انواع گیاهان و ماهی‌ها یافت می‌‌شوند جایگزین گردند.
 
توجه!!!
در مقابل ترکیبات مغذی با اثرات مفید بر سیستم باروری در مردان، پاره‌ای از ترکیبات نیز هستند که نشان داده شده است، دریافت زیاد آنها اثرات مخربی بر پیامد باروری و بروز ناهنجاری‌های ژنتیکی در مردان خواهد داشت. کادمیوم، سرب، جیوه و به میزان کمتر آرسنیک از جمله ترکیبات با اثرات سمی می‌‌باشند. راه‌های احتمالی ورود این ترکیبات بر جیره غذایی انسان سبزیجات، غذاهای دریایی چون برخی از ماهی‌ها و احشاء حیوانات خشکی عنوان شده است. از این‌رو دریافت زیاده از حد این منابع غذایی به دلیل احتمال آلودگی آنها با این ترکیبات توصیه نمی گردد.
منبع‌:دنیای تغذیه