سلامت نیوز : هوا گرم است،تمام لباستان از عرق خیس‌شده است. ناگهان دچار خستگی شدید، سردرد و سرگیجه می‌شوید و احساس می‌کنید دارید از حال می‌روید. تا به حال این حس را در فصل گرم سال داشته‌اید؟
به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم ؛ اینها همان علائم و نشانه های گرمازدگی است که بدن شما، در مقابل حرارت بالای محیط نشان داده است. علائم هشداری که باید جدی گرفته شود و اگر زودتر اقدام مناسبی برای آن انجام نشود ممکن است به اغماء و حتی مرگ منجر شود.
گرمازدگی گرچه برای بیشتر ما لااقل یک بار در طول عمرمان رخ داده است ولی نباید بگذاریم دوباره اتفاق بیفتد و باید با رعایت نکاتی از آن پیشگیری کنیم.برای آگاهی بیشتر درباره پدیده گرمازدگی و جلوگیری از آن، با دکتر ایرج خسرونیا متخصص داخلی و رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران به گفت وگو نشستیم.
گرما زدگیچگونه رخ میدهد و چه اختلالی در اعضای بدن ایجاد می شود؟
وقتی انسان در مقابل گرمای محیط بیش از 40 درجه سانتی گراد، نور شدید آفتاب یا محیط خفه و گرم (مقابل کوره) قرار می گیرد بدن شروع به تعریق می کند. تعریق زیاد باعث می شود مقدار زیادی از پتاسیم، سدیم و املاح بدن از طریق عرق دفع شود. پس بتدریج بدن با کمبود آب مواجه می شود که ابتدا علائمی مانند خشکی دهان، خشکی اشک و احساس تنگی نفس برای فرد گرمازده به وجود می آید و نشانه ها با افزایش یافتن ضربان قلب و بی حالی ادامه می یابد. این افراد بشدت به آب نیاز پیدا می کنند و اگر اقدام مناسبی به عمل نیاید، حال بیمار رو به وخامت می رود.
درباره اتفاقاتی که هنگام گرمازدگی در بدن رخ می دهد، بیشتر توضیح می دهید؟
در حالت عادی وقتی ما در مقابل گرما قرار می گیریم مقدار زیادی از خون به عروق سطحی پوست وارد می شود و سیستم گردش خون مانند یک کولر آبی عمل می کند. جریان خون وقتی به سمت پوست می آید مقدار زیادی از حرارت را با محیط مبادله می کند.
وقتی درجه حرارت بیرون بیش از درجه حرارت دمای بدن باشد، این مبادله بدرستی انجام نخواهد شد و درجه حرارت گرم بیرون را هم به خود جذب می کند و تبدیل درجه حرارت بالا به پایین مختل می شود. مسئول تنظیم حرارت در بدن، عضو کوچکی در مغز به نام هیپوتالاموس است که با گرمای زیاد دچار مشکل می شود.
حال بیماران تا چه حد وخیم می شود؟
همان طور که اشاره کردم، با پیدایش علائم اولیه، بیمار را باید بسرعت از ناحیه گرم خارج کرد تا گرمازدگی از حالت خفیف به سوی متوسط و شدید سوق پیدا نکند؛ زیرا درمان بیمار در مراحل بعدی بسیار دشوارتر بوده و حتی ممکن است در بیمارستان نیز بستری شود. در گرمازدگی شدید، تهوع، استفراغ، تشنج کاهش سطح هوشیاری و کما اتفاق می افتد، در این حالت قلب برای خونرسانی به کل بدن ضربان را بالاتر می برد. تا بتواند خون را به ارگان های مهمی چون کبد، مغز و کلیه ها برساند. اگر یکی از این اعضا مانند کلیه ها با کمبود خون و اکسیژن مواجه شود، آسیب جدی خواهد دید.
چه افرادی بیشتر گرمازده می شوند؟
کودکان، افراد مسن، کسانی که سابقه بیماری های مزمنی مانند دیابت، بیماری های قلبی، کبدی، ریوی و کلیوی دارند یا دچار سرطان هستند، در معرض خطرند. در برابر هر تغییر محیطی، بدن دفاعی از خود نشان می دهد. وقتی ایمنی بدن ضعیف شده و قدرت دفاعی چندانی ندارد نه تنها در مقابله با گرمازدگی، بلکه در برابر بسیاری از شرایط غیرعادی محیطی و بیرونی واکنشی متفاوت تر از یک فرد سالم نشان خواهد داد. مثلا یک فرد مسن نمی تواند حالت ارتجاعی رگ ها و کولر طبیعی بدن را تنظیم کند یا یک کودک به دلیل این که قدرت بدنی کمی دارد و سیستم ایمنی اش هنوز تکامل نیافته و مهم تر از همه غدد عرقی به اندازه کافی وجو د ندارد، بیشتر در معرض گرمازدگی قرار دارد و خانواده ها باید به این نکته توجه کافی داشته باشند و از کودکان در این فصل مراقبت کافی در برابر گرما و آفتاب به عمل آورند. کودکان خیلی زود دچار گرمازدگی شدید می شوند.
کم آبی بدن چیست و چطور باید میزان آب از دست رفته را جبران کرد؟
وقتی با عرق کردن، آب زیادی از بدن دفع می شود یا در برخی بیماران به دلایلی کلیه ها خوب کار نمی کنند و آب زیادی از طریق کلیه ها دفع می شود و در دسته دیگری نیز اسهال و استفراغ باعث کاهش آب بدن می شود، آب موجود در رگ ها کاهش یافته و گلبول های قرمز غلیظ تر شده و شخص ابتدا علائم ظاهری نشان می دهد و در نهایت قدرت خونرسانی کاهش می یابد و مراکز حساس ضربه می بینند. اوایل بیماری، با دادن آب و آبمیوه می توان اختلال ایجاد شده را بهبود بخشید. مایعات باید به آرامی و به طور مرتب به بیمار گرمازده خورانده شود. بهتر است برای جبران سدیم از دست رفته کمی داخل آبمیوه نمک نیز اضافه کرد ولی بهترین درمان همان نوشیدن آب خنک است. اگر مراحل گرمازدگی پیشرفته بود باید به وسیله سرم کم آبی ایجاد شده را جبران کرد.
با بیمار گرمازده چگونه برخورد کنیم؟
اولین کار این است که بیمار را از محیط گرم خارج کنیم و به مکانی که دارای کولر یا پنکه است انتقال دهیم. حتی اگر بیمار دچار تهوع و استفراغ است آرام آرام به او آب بخورانیم و لباس هایش را سبک کنیم. می توانیم پاهای بیمار را در آب یخ قرار دهیم. در صورتی که تهویه نبود، به وسیله پارچه مرطوب و باد زدن مصدوم را خنک می کنیم و چنانچه گرمازدگی شدید بود، به هیچ وجه خود درمانی توصیه نمی شود و بیمار را باید سریع به مراکز فوریت های پزشکی انتقال داد.
با رعایت چه نکاتی می توان از گرمازدگی جلوگیری کرد؟
افراد مسن، کودکان و کسانی که به یک بیماری مزمن دچارند از بیرون آمـــدن در ساعات گرم روز (ساعت 10 صبح تا 5 بعدازظهر) خودداری کنند و اگر مجبورند در این ساعات از خانه خارج شوند، سعی کنند در سایه راه بروند و به مدت طولانی در معرض آفتاب قرار نگیرند.اگر برخی افراد مجبورند در محیط بیرون باشند و کارشان به نوعی خارج از ساختمان است، مقدار کافی آب با خود به همراه داشته باشند و هرازگاهی حتی اگر تشنه هم نیستند مقداری از آن را بنوشند. ضمنا دقت کنند لباس و پوشش مناسبی داشته باشند.
لباس های نخی گشاد با رنگ روشن، باعث حرکت جریان هوا روی سطح پوست شده و از بالا رفتن گرمای درونی بدن جلوگیری می شود.
از ورزش کردن در ساعات گرم روز و زیر نور شدید آفتاب خودداری شود. ورزش باید در ساعات خنک روز یا در سالن های سرپوشیده و خنک انجام شود.
افرادی که در کوره پزخانه ها کار می کنند، بهتر است سیستم تهویه مناسبی در آن محل نصب کنند. دمای اتاقی که در آن هستیم باید بین 30 تا 34 درجه باشد.
به دلیل از دست رفتن کلسیم، فسفر، منیزیم، سدیم و پتاسیم ممکن است گرفتگی عضلات یا اسپاسم رخ دهد. راه حل نیز مانند دیگر موارد خوردن مایعات و غذای مناسب است. عضلات درگیر اغلب عضلات ساق پا و عضلاتی هستند که بیش از بقیه حرکت می کنند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم ؛ اینها همان علائم و نشانه های گرمازدگی است که بدن شما، در مقابل حرارت بالای محیط نشان داده است. علائم هشداری که باید جدی گرفته شود و اگر زودتر اقدام مناسبی برای آن انجام نشود ممکن است به اغماء و حتی مرگ منجر شود.
گرمازدگی گرچه برای بیشتر ما لااقل یک بار در طول عمرمان رخ داده است ولی نباید بگذاریم دوباره اتفاق بیفتد و باید با رعایت نکاتی از آن پیشگیری کنیم.برای آگاهی بیشتر درباره پدیده گرمازدگی و جلوگیری از آن، با دکتر ایرج خسرونیا متخصص داخلی و رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران به گفت وگو نشستیم.
گرما زدگیچگونه رخ میدهد و چه اختلالی در اعضای بدن ایجاد می شود؟
وقتی انسان در مقابل گرمای محیط بیش از 40 درجه سانتی گراد، نور شدید آفتاب یا محیط خفه و گرم (مقابل کوره) قرار می گیرد بدن شروع به تعریق می کند. تعریق زیاد باعث می شود مقدار زیادی از پتاسیم، سدیم و املاح بدن از طریق عرق دفع شود. پس بتدریج بدن با کمبود آب مواجه می شود که ابتدا علائمی مانند خشکی دهان، خشکی اشک و احساس تنگی نفس برای فرد گرمازده به وجود می آید و نشانه ها با افزایش یافتن ضربان قلب و بی حالی ادامه می یابد. این افراد بشدت به آب نیاز پیدا می کنند و اگر اقدام مناسبی به عمل نیاید، حال بیمار رو به وخامت می رود.
درباره اتفاقاتی که هنگام گرمازدگی در بدن رخ می دهد، بیشتر توضیح می دهید؟
در حالت عادی وقتی ما در مقابل گرما قرار می گیریم مقدار زیادی از خون به عروق سطحی پوست وارد می شود و سیستم گردش خون مانند یک کولر آبی عمل می کند. جریان خون وقتی به سمت پوست می آید مقدار زیادی از حرارت را با محیط مبادله می کند.
وقتی درجه حرارت بیرون بیش از درجه حرارت دمای بدن باشد، این مبادله بدرستی انجام نخواهد شد و درجه حرارت گرم بیرون را هم به خود جذب می کند و تبدیل درجه حرارت بالا به پایین مختل می شود. مسئول تنظیم حرارت در بدن، عضو کوچکی در مغز به نام هیپوتالاموس است که با گرمای زیاد دچار مشکل می شود.
حال بیماران تا چه حد وخیم می شود؟
همان طور که اشاره کردم، با پیدایش علائم اولیه، بیمار را باید بسرعت از ناحیه گرم خارج کرد تا گرمازدگی از حالت خفیف به سوی متوسط و شدید سوق پیدا نکند؛ زیرا درمان بیمار در مراحل بعدی بسیار دشوارتر بوده و حتی ممکن است در بیمارستان نیز بستری شود. در گرمازدگی شدید، تهوع، استفراغ، تشنج کاهش سطح هوشیاری و کما اتفاق می افتد، در این حالت قلب برای خونرسانی به کل بدن ضربان را بالاتر می برد. تا بتواند خون را به ارگان های مهمی چون کبد، مغز و کلیه ها برساند. اگر یکی از این اعضا مانند کلیه ها با کمبود خون و اکسیژن مواجه شود، آسیب جدی خواهد دید.
چه افرادی بیشتر گرمازده می شوند؟
کودکان، افراد مسن، کسانی که سابقه بیماری های مزمنی مانند دیابت، بیماری های قلبی، کبدی، ریوی و کلیوی دارند یا دچار سرطان هستند، در معرض خطرند. در برابر هر تغییر محیطی، بدن دفاعی از خود نشان می دهد. وقتی ایمنی بدن ضعیف شده و قدرت دفاعی چندانی ندارد نه تنها در مقابله با گرمازدگی، بلکه در برابر بسیاری از شرایط غیرعادی محیطی و بیرونی واکنشی متفاوت تر از یک فرد سالم نشان خواهد داد. مثلا یک فرد مسن نمی تواند حالت ارتجاعی رگ ها و کولر طبیعی بدن را تنظیم کند یا یک کودک به دلیل این که قدرت بدنی کمی دارد و سیستم ایمنی اش هنوز تکامل نیافته و مهم تر از همه غدد عرقی به اندازه کافی وجو د ندارد، بیشتر در معرض گرمازدگی قرار دارد و خانواده ها باید به این نکته توجه کافی داشته باشند و از کودکان در این فصل مراقبت کافی در برابر گرما و آفتاب به عمل آورند. کودکان خیلی زود دچار گرمازدگی شدید می شوند.
کم آبی بدن چیست و چطور باید میزان آب از دست رفته را جبران کرد؟
وقتی با عرق کردن، آب زیادی از بدن دفع می شود یا در برخی بیماران به دلایلی کلیه ها خوب کار نمی کنند و آب زیادی از طریق کلیه ها دفع می شود و در دسته دیگری نیز اسهال و استفراغ باعث کاهش آب بدن می شود، آب موجود در رگ ها کاهش یافته و گلبول های قرمز غلیظ تر شده و شخص ابتدا علائم ظاهری نشان می دهد و در نهایت قدرت خونرسانی کاهش می یابد و مراکز حساس ضربه می بینند. اوایل بیماری، با دادن آب و آبمیوه می توان اختلال ایجاد شده را بهبود بخشید. مایعات باید به آرامی و به طور مرتب به بیمار گرمازده خورانده شود. بهتر است برای جبران سدیم از دست رفته کمی داخل آبمیوه نمک نیز اضافه کرد ولی بهترین درمان همان نوشیدن آب خنک است. اگر مراحل گرمازدگی پیشرفته بود باید به وسیله سرم کم آبی ایجاد شده را جبران کرد.
با بیمار گرمازده چگونه برخورد کنیم؟
اولین کار این است که بیمار را از محیط گرم خارج کنیم و به مکانی که دارای کولر یا پنکه است انتقال دهیم. حتی اگر بیمار دچار تهوع و استفراغ است آرام آرام به او آب بخورانیم و لباس هایش را سبک کنیم. می توانیم پاهای بیمار را در آب یخ قرار دهیم. در صورتی که تهویه نبود، به وسیله پارچه مرطوب و باد زدن مصدوم را خنک می کنیم و چنانچه گرمازدگی شدید بود، به هیچ وجه خود درمانی توصیه نمی شود و بیمار را باید سریع به مراکز فوریت های پزشکی انتقال داد.
با رعایت چه نکاتی می توان از گرمازدگی جلوگیری کرد؟
افراد مسن، کودکان و کسانی که به یک بیماری مزمن دچارند از بیرون آمـــدن در ساعات گرم روز (ساعت 10 صبح تا 5 بعدازظهر) خودداری کنند و اگر مجبورند در این ساعات از خانه خارج شوند، سعی کنند در سایه راه بروند و به مدت طولانی در معرض آفتاب قرار نگیرند.اگر برخی افراد مجبورند در محیط بیرون باشند و کارشان به نوعی خارج از ساختمان است، مقدار کافی آب با خود به همراه داشته باشند و هرازگاهی حتی اگر تشنه هم نیستند مقداری از آن را بنوشند. ضمنا دقت کنند لباس و پوشش مناسبی داشته باشند.
لباس های نخی گشاد با رنگ روشن، باعث حرکت جریان هوا روی سطح پوست شده و از بالا رفتن گرمای درونی بدن جلوگیری می شود.
از ورزش کردن در ساعات گرم روز و زیر نور شدید آفتاب خودداری شود. ورزش باید در ساعات خنک روز یا در سالن های سرپوشیده و خنک انجام شود.
افرادی که در کوره پزخانه ها کار می کنند، بهتر است سیستم تهویه مناسبی در آن محل نصب کنند. دمای اتاقی که در آن هستیم باید بین 30 تا 34 درجه باشد.
به دلیل از دست رفتن کلسیم، فسفر، منیزیم، سدیم و پتاسیم ممکن است گرفتگی عضلات یا اسپاسم رخ دهد. راه حل نیز مانند دیگر موارد خوردن مایعات و غذای مناسب است. عضلات درگیر اغلب عضلات ساق پا و عضلاتی هستند که بیش از بقیه حرکت می کنند.