سلامت نیوز : هنگامیکه نطفه بسته شده و جنین در رحم مادر طی 9 ماه مراحل رشد و تکامل را سپری تا سرانجام متولد و پا به عرصه دنیا بگذارد، دورانی است که برای مادران اگر چه سخت و حساس است اما در عین حال شیرین و به یادماندنی است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از نادر نیوز ؛ از
لحظه ای که کودک به دنیا آمده و در آغوش گرم مادر آرام می گیرد به گونه ای
است که اگر آن را تجربه نکرده باشی شیرینی اش را هرگز درک نخواهی کرد. پس
بی شک دوران بارداری که با مخاطرات زیادی همراه است، دورانی است که مسئولیت
بس سنگین و خطیری را بر دوش یکایک پدران و مادران گذارده تا با بهره مندی
از تمامی توان و قوا، به شایستگی از پس آن برآیند.
دکتر ابوطالب صارمی؛ رییس بیمارستان صارم تهران که از آن به عنوان بزرگترین بیمارستان تخصصی زنان، زایمان و نازایی در ایران یاد می شود، متخصص زنان و نازایی و بنیانگذار تکنیک (لقاح مصنوعی) در ایران است. مردی که ششمین دهه زندگی خود را با کوله باری از خاطرات شیرین و به یادماندنی سپری می کند. سال هاست عمر و تجارب ارزشمندش را وقف زنان و مردانی می کند که در رویای شیرین بچه دار شدن روزگار سختی را سپری می کنند و تمام تلاش او این است که این رویا، رنگ واقعیت به خود گیرد.
حالا او پس از چندین سال حضور در بیمارستان صارم و پشت سرگذاشتن فراز و نشیب های فراوان، اکنون به جایگاهی رسیده است که به صراحت عنوان می کند: معضل نازایی در ایران قابل درمان استاو اولین کسی است که در ایران تکنولوژی یا همان لقاح مصنوعی را برای نخستین بار به صورت یک طرح پایلوت مطرح و سپس در بیمارستان آبان تهران عملیاتی کرد و در سال 1370 نیز، اولین دوقلو را به روش لقاح مصنوعی به دنیا آورد.
صارمی معتقد است: وجود بیش از 40 مرکز درمان ناباروری در ایران و انجام تحقیقات و پژوهش های گسترده در زمینه نازایی و ناباروری، ایران را به قطب درمان های نوین ناباروری در خاورمیانه مبدل ساخته است که این می تواند سرآغازی خوب برای ارائه دستاوردهای جدید محققان کشورمان در حوزه درمان ناباروری باشد. گفت و گوی شنیدنی سفیر سلامت را با دکتر صارمی از دست ندهید آقای دکتر؛ ابتدا کمی از خودتان بگویید. بنده متولد شهر درگز از عشایراستان خراسان رضوی هستم. تحصیلات ابتدایی و دوران دبیرستان را در شهر درگز و مشهد گذراندم و در سال 43 موفق به اخذ مدرک دیپلم شدم.
پس از آن بلافاصله در کنکور شرکت کردم و در رشته پزشکی دانشگاه تهران قبول شدم. بعد از اتمام تحصیل در رشته پزشکی، به زادگاه اصلی ام، شهر درگز بازگشتم. یکسالی در شهر درگز مشغول به خدمت شدم که طی این مدت بیمارستان درگز را تجهیز و اتاق عمل، رادیولوژی و اورژانس 24 ساعته را در این شهر فعال کردم و توانستم امکانات قابل توجهی را برای بیماران نیازمند آن شهر فراهم کنم. می دانید؛ در گذشته پزشکان عمومی به گونه ای آموزش و تخصص های لازم را کسب می کردند که حتی قادر به انجام عمل هایی مانند بواسیر، آپاندیس و فتق هم بودند و در هر زمینه ای تخصص داشتند؛ اما شرایط امروز به گونه ی دیگری است و پزشکان عمومی اجازه درمان هر نوع بیماری را ندارند و برای انجام هر یک از عمل های فوق باید دوره های تخصصی لازم را ببینند.
خلاصه یکسالی به همین منوال گذشت تا دوران خدمت سربازی بنده شروع شد و مطابق با تقسیم بندی های تعیین شده، باید به شهر بوشهر می رفتم. به عنوان افسر وظیفه نیروی هوایی انتخاب و در یکی از بیمارستان های شهر بوشهر مشغول به خدمت شدم. بهترین خاطرات دوران زندگیم از همان دوران است. خب من متاهل بودم و فرزند داشتم. زندگی در منطقه ای محروم، با آب و هوای گرم و کمبود امکانات ، شرایط سختی را به من و همسرم تحمیل کرده بود؛ اما با تمامی این مشقت ها، با کمال میل در میان کپرنشینان بوشهر که تعداد زیادی هم بودند حاضر می شدم و بیماران را معاینه و مداوا می کردم. به هر روی، دوره سربازی من در آنجا به اتمام رسید و پس از آن، یک قرارداد به عنوان پزشک غیرنظامی با من بسته شد که آن را پذیرفتم و تصمیم بر آن شد تا مدتی به عنوان کشیک عصر و شب در استان بوشهر مشغول به فعالیت شوم. آن زمان در بوشهر تنها 2متخصص وجود داشت؛ یک جراح و یک متخصص زنان و زایمان و مابقی هم پزشک عمومی بودند. آشنایی با مردم خونگرم و مهربان بوشهر و در عین حال دوست داشتنی، به سرعت شکل گرفت، به گونه ای که تعلق خاطر زیادی به آنها پیدا کرده بودم.
درآمد خوب و زندگی راحتی داشتم اما با این وجود یک حس خلایی در درون من بود که مرا ترغیب به ادامه تحصیل می کرد. در همین مرحله تصمیم گرفتید به سراغ رشته زنان و زایمان بروید؟ همیشه می خواستم در رشته جراحی قلب تخصص و آموزش های لازم را فراگیرم، اما اتفاقی در زندگی من رخ داد که سرنوشت را به گونه دیگری برایم رقم زد. پدرم از معتمدین و ریش سفیدان شهر درگز بود و به این خاطر همشهریان، وابستگی و تعلق خاطر زیادی به ما داشتند. یک شب، زمانیکه در درگز بودم برف سنگینی می آمد به حدی که به اندازه نیم متر برف سرتاسر خیابان های شهر را پوشانده بود. مردی شب هنگام به در خانه ما آمد در حالیکه نالان بود از اینکه همسرش، در حال زایمان است و در شرایط وخیمی به سر می برد. به سرعت لوازم مورد نیاز را آماده کردم و چراغ فانوس را به دست گرفتم و راهی شدم. خلاصه با هرمشقت و زحمتی بود خود را به در خانه مرد رساندم و دیدم که همسرش زایمان کرده و جفت بیرون نیامده است و زن بیچاره بین مرگ و زندگی دست و پا می زند. با آموزش هایی که در زمان تحصیل دیده بودم، جفت را از رحم مادر جدا کرده و به هر نحوی که بود با تزریق چند سرم و آمپول مادر را زنده نگه داشتم تا به بیمارستان منتقل شد.
آن شب حس بسیار خوبی سراسر وجودم را فراگرفته بود چراکه توانسته بودم جان دو انسان را از خطر مرگ نجات دهم. این شد که تصمیم گرفتم در رشته زنان و زایمان تخصص و آموزش های لازم را فرابگیرم و دراین زمینه به مردمم خدمت کنم. سرانجام در بیمارستان شهدا (پهلوی سابق) دوره تخصصی را در رشته زنان و زایمان شروع کردم. سال سوم بودم که انقلاب اسلامی اوج گرفت. فعالیت زیادی بابت درمان زخمی ها به عهده ما بود و این بود که در آن سال ها با حمایت و پشتیبانی تمامی پرستاران و پزشکان، زخمی ها را درمان می کردیم و خسته هم نمی شدیم. سال آخر دوره تخصص بودم که بنا به شرایط موجود، دانشگاه ها عملا تعطیل شد. بنابراین از دانشگاه بین المللی اتریش پذیرش گرفتم و تصمیم بر این شد تا برای ادامه تحصیل به این کشور مهاجرت کنم. چه زمانی به ایران بازگشتید؟ پس از اینکه در رشته زنان و زایمان تخصص پیدا کردم، به آلمان رفتم و در یکی از بیمارستان های این کشور به طبابت مشغول شدم. بعد از گذشت 2سال در امتحان بورد آلمان نیز شرکت کرده و جزء معدود کسانی بودم که توانستم در آزمون مربوطه قبول و موفق به اخذ مدرک بورد آلمان شوم.
درآن سال ها مقوله متولد شدن نوزادان با تکنیک های آزمایشگاهی بسیار رایج شده بود و اتریش به عنوان چهارمین کشور دنیا توانسته بود موفقیت های چشمگیری را در این عرصه، از آن خود کند. به همین خاطر با هدف کسب تخصص های لازم در زمینه تکنولوژی لقاح مصنوعی، مجدد به کشور اتریش سفر کردم. بعد از گذراندن دوره های تخصصی و فراگیری آموزش های لازم، مجددا به آلمان بازگشته و تصمیم به راه اندازی یک مرکز در آلمان گرفتم. در اندیشه راه اندازی این مرکز بودم که در سال 1363 گروهی از چهره های شاخص و متخصصان ایرانی به آلمان عزیمت کردند؛ این گروه در پی جذب نیروهای متخصص و متعهد خارج از کشور بودند. به من پیشنهاد شد که به ایران بازگردم و فعالیت های خود را در آنجا پیگیری کنم و من هم این پیشنهاد را به شرط در اختیار داشتن امکان راه اندازی مرکز " بنابراین با مقدار درآمد شخصی که داشتم و با حمایت و پشتیبانی همکاران و دعای خیر مردم عزیز، ساخت بیمارستان صارم را در دستور کار قرار دادم و این بیمارستان در سال 1385 رسما فعالیت خود را آغاز کرد.
طبق هدفگذاری های صورت گرفته بیمارستان صارم باید یک بیمارستان 200 تختخوابی باشد که تاکنون ظرفیت آن 50 تخت است و در آینده نزدیک افزایش ظرفیت بیمارستان تا 200 تختخواب را نیز دنبال می کنم. امیدوارم رسالت و دینم را به مردم عزیزم ادا کرده باشم. ابتدا تصمیم من بر این بود تا این مرکز را در اتریش یا آلمان راه اندازی کنم اما گویا دست تقدیر، سرنوشت دیگری را برایم رقم زد و اکنون حس و حال خوبی دارم که این مرکز در وطنم، جائیکه حیثیت و هویت من به آنجا تعلق دارد راه اندازی شده است.
پس درست است که بیمارستان صارم تنها با درآمد شخصی شما تاسیس شده و به صورت سهامی نیست؟
همانطور که اشاره کردید بیمارستان صارم سهامی نیست و به نوعی وقف براولاد است. من زحمات زیادی برای احداث آن کشیدم. منابع مالی قابل توجهی برای ساخت بیمارستان صارم هزینه شد که همه از درآمد شخصی ام بود. خیلی فشارهای مالی را تحمل کردم و اکنون اقساط زیادی را باید بابت ساخت این بیمارستان پرداخت کنم. به نوعی می توانم بگویم که عاشقانه بیچاره شدم. چون اعتقادم بر این بود که برای آینده مملکت و درمان بیماری هموطنانم گام بردارم نه نفع شخصی. توصیه من به مردم و مسئولان دولتی این است، معضلی که هم اکنون گریبانگیر بهداشت و درمان کشور شده و نظام سلامت را با مخاطرات جدی روبرو کرده است، نه به دستان بخش دولتی و نه بخش خصوصی مرتفع خواهد شد. خط سومی باید تعریف شود که این خط، خط مردمی و هیات امنایی است. پزشکان باید طبابت کنند نه سرمایه داری.
متاسفانه بیمارستان های ایران طبق قانون تجارت اداره می شود که این مسئله صلاحیت کل نظام سلامت کشور را به زیر سوال برده است. مگر بیمارستان بنگاه تجاری است که با آن اینگونه برخورد می شود. الگوی من در ساخت و احداث بیمارستان صارم، کشورهای اروپایی و آمریکایی است چرا که در آن کشورها، پزشک سرمایه داری نمی کند بلکه طبابت می کند و حقوق می گیرد؛ مقوله ای که در ایران سمت و سوی دیگری پیدا کرده است. پزشکان ما هم به خوبی می دانند هیچگاه تاجران خوبی نخواهند شد کما اینکه در حال حاضر دیده می شود اغلب بیمارستان ها دچار ضرر و زیان فراوانی شده اند. از سوی دیگر، این درست نیست که یک پزشک روزانه 16 ساعت کار کند و در آخر هیچ عایدی نداشته باشد. بهتر است شرایطی فراهم شود تا پزشکان ما قدری از ساعات کاری خود را صرف مطالعه، تحقیق و پژوهش کنند.
برویم سراغ اصل مطلب؛ ناباروری به چه معناست و به طور کلی در چه شرایطی یک پزشک به خانواده ای می گوید که صاحب فرزند نخواهند شد؟
ابتدا باید به نکته ای توجه کنید و آن اینکه نازایی و ناباروری، دو مقوله متمایز هستند. کلمه نازایی به معنای این است که فرد باردار می شود اما نمی تواند فرزند را نگه دارد در حالیکه فرد نابارور، اصلا باردار نمی شود. به عبارت دیگر، ناباروری نقطه مقابل مقوله نازایی است. البته ناباروری تنها مختص انسان نیست و در حیوانات و بعضا درختان هم این معضل دیده می شود. اینکه بعضا گفته می شود حیوانی تولید مثل ندارد و یا درختی بی بار است، مصداق همین موضوع است.
به طور کلی چند درصد از زوج های ایرانی نابارورند؟
به طور طبیعی، بهترین سن تولید مثل یا باروری در زنان بین 18 تا 25 سالگی است. بر این اساس، گزارش ها و بررسی ها در کشور نشان می دهد که با احتساب 70 میلیون نفر جمعیت کشور، حدود 10 تا 15 درصد زوج های جوان ایرانی نابارور هستند که رقمی بالغ بر سه میلیون زوج را شامل می شود. باید بگویم با روش های نوین و پیشرفت علم، هم اکنون امکان درمان ناباروری 85 تا 90 درصد زوج های نابارور در کشور فراهم شده است. ضمن اینکه با حساب امکان بهره مندی از روش هایی مانند رحم اجاره ای یا اسپرم اهدایی، می توان گفت 100 درصد زوج های نابارور می توانند صاحب فرزند شوند.
در شرایط حاضر، سن ازدواج افزایش یافته است. این امر تا چه اندازه در روند بچه دار شدن زوجین تاثیرگذار است؟
متاسفانه ازدواج های دیرهنگام به عنوان یک عامل اساسی نازایی به شمار می رود. همانطور که قبلا نیز اشاره کردم، بهترین سن باروری برای بانوان 18 تا 25 سال است، در صورتیکه امروزه بیشتر حاملگی های شهری در سن بالاتر از 25 سال صورت می گیرد. ببینید این موضوع در مورد آقایان مشکلی ایجاد نمی کند چراکه آنان تا 70 سالگی هم قدرت باروری دارند و البته زنان بسیاری هم در سنین حتی بالاتر از 35 سال صاحب فرزند شده اند؛ اما به هر حال بدیهی است افزایش سن می تواند آثار نامطلوبی را نیز بر جنین بگذارد. با تمامی این اوصاف، توصیه اکید من به تمامی جوان های کشورم این است که "علاج واقعه قبل از وقوع" باید باشد.
حالا که تصمیم دارید دیر ازدواج کنید، لااقل قبل از پیمان بستن برای شروع یک زندگی مشترک، تمامی جوانب احتیاط را رعایت کنید. انجام تست های غربالگری و مشاوره های ژنتیک قبل از ازدواج، برای یقین پیدا کردن زوجین نسبت به نداشتن هرگونه مشکل باروری لازم و ضروری است که این مسئله از ایجاد برخی کدورت ها پس از آغاز زندگی مشترک جلوگیری می کند. نکته دیگری که در اینجا لازم می دانم به آن اشاره کنم این است که انجام تست های غربالگری نباید تنها مختص زنان باشد چرا که مردان نیز از این قاعده مستثنی نیستند و باید تست اسپرم برای آنان صورت گیرد. این کار نیاز به فرهنگ سازی گسترده دارد.
آقای دکتر؛ ناباروری در زنان بیشتر است یا مردان؟
تا همین سال های اخیر، آمارها همچنان سهم 50 درصدی را برای هم زنان و هم مردان نشان می دادند اما من با توجه به مراجعینی که هر روز در بیمارستان با آنها مواجهم، بر این باورم که هم اکنون 70 درصد از ناباروری ها به مردان بازمی گردد و30 درصد آن به زنان. علت اصلی اینکه مردان بیشتر در معرض ناباروری قراردارند، آلودگی هوا، آلودگی صوتی، استرس های بیشتر و خستگی های مفرط ناشی از تعدد شیفت های کاری آنان است. چراکه نطفه زمانی بسته می شود که زوجین در یک شرایط آرام روحی قرار داشته باشند اما خستگی های روزمره ناشی از کار و استرس و فشارهای عصبی که به طور فزاینده ای در جامعه رشد می کند، عامل اصلی جلوگیری از ایجاد یک نطفه سالم خواهد بود.
درمان ناباروری در کدام دسته آسان تر است؟
به لحاظ درمانی، مشکل ناباروری در زنان نسبت به مردان، بهتر نتیجه می دهد چرا که به طور طبیعی تولید نطفه در مرد، به 75 روز زمان نیاز دارد حال آنکه در زنان کمتر از این میزان به طول می انجامد. با این وجود خوشبختانه با پیشرفت تکنولوژی، دانش علمی و همچنین وجود بیش از 40 مرکز درمان ناباروری در ایران، این مسئله تقریبا به صورت کامل قابل درمان است.
به معضلات ناشی از انواع آلودگی ها اشاره کردید. این عامل تا چه میزان در ایجاد ناباروری در زوجین تاثیرگذار است؟
آلودگی ها تاثیر مستقیم بر روی ناباروری زوجین دارد؛ انواع آلودگی ها اعم از آلودگی صوتی، در معرض امواج الکتریکی بودن یا امواج موبایل، صدای هواپیما، آلودگی هوا و هر آلودگی که سبب لرزش سلول شود، قطعا در تشکیل جنین اولیه تاثیر منفی دارد. آمار سال های 90 و 91حاکی از آن است که درصد بالایی از سقط های صورت گرفته مختص زنانی بوده است که بیشتر در معرض آلودگی های هوا و آلودگی صوتی قرار داشته اند. بنابراین آنچه که مسلم است تاثیرآلودگی ها روی هر دو طرف توام و مساوی تاثیر می گذارد. اما در این میان نباید از معضلات زندگی شهری و آپارتمان نشینی نیز غافل بود. بسیاری از زوجین به دلیل عدم استقلال مالی و نبود وضعیت اقتصادی و امکانات رفاهی مناسب، از ورود بچه به زندگی مشترک جلوگیری می کنند که این مسئله هم تبعات خاص خود را به همراه خواهد داشت.
البته هزینه های سنگین درمان ناباروری هم بی تاثیر نیستند.
بله. متاسفانه هزینه های درمان ناباروری در ایران بسیار سنگین است و این درحالی است که سازمان های بیمه گر از پوشش خدمات درمانی و دارویی ناباروری امتناع می کنند و حاضر نیستند این خدمات را حمایت کنند. در بیمارستان صارم هزینه های ناباروری طبق تعرفه های نظام پزشکی از بیماران دریافت می شود و با برخی بیمه ها از جمله ایران، آسیا، پارسیان، البرز، ملی و ... قرارداد داریم.
ولی مشکل اصلی اینجاست که به دلیل نوسان نرخ ارز و نبود یک مدیریت قوی و کارآمد در نظام سلامت کشور، هزینه های درمان برای بیماران بسیار گران تمام می شود. به عنوان نمونه، اگر زوجی برای درمان خود، آمپولی را در گذشته به قیمت چهار هزار تومان خریداری می کردند، در حال حاضر باید برای گرفتن همان آمپول مبلغی به میزان40 هزار تومان هزینه کنند.
همچنین با وجود پیشرفت های چشمگیر پزشکی در حوزه درمان ناباروری، هنوز نتوانسته ایم خدمات قابل توجهی را به بیماران عرضه کنیم و به آنها در پرداخت هزینه های درمان یاری رسانیم. هم اکنون حداقل هزینه برای انجام هر بار عمل " IVF" بین سه تا پنج میلیون تومان است که این هزینه هم بستگی به سیکل درمان بیماران دارد و لازم است مسئولان و دست اندرکاران امر سلامت تدبیری اساسی بیندیشند و با پرداخت یارانه، قدری از بار مشکلات هزینه های درمان را بکاهند.
هزینه IVF در کشورهای دیگر چه میزانی است؟
شاید برخی سه میلیون تومان را رقم بالایی تلقی کنند و این هزینه را ناشی از سخت گیری بیمارستان بدانند در حالیکه در حال حاضر، هزینه IVF در امریکا 18 هزار دلار است و ما نیز همانند آنان از تجهیرات خارجی استفاده می کنیم. اکثر تجهیزات، دارو و مواد مصرفی مورد نیاز درمان ناباروری، وارداتی است و با توجه به روند رو به رشد نرخ ارز در یک سال اخیر، شاهد افزایش قیمت برخی داروها و تجهیزات موردنیاز در درمان ناباروری هستیم که باید برای رفع این معضل تدبیری اساسی اندیشید. همچنین ضروری است سازمان های بیمه گر با یکدیگر تعامل داشته و نسبت به خدمات درمان ناباروری اقدامات مقتضی را انجام دهند چراکه پوشش بیمه ای، سبب آرامش خاطر زوجین برای هزینه های درمان ناباروری و در نهایت افزایش درصد بارداری می شود.
زوج های نابارور تا چه حد به بانک اسپرم مراجعه می کنند؟
اساسا بانک اسپرم به معنای منجمد نگه داشتن اسپرم در یک محل ذخیره سازی است. تولید اسپرم در مردان یک معجزه الهی است که اگر خللی در روند آن ایجاد شود، قطعا پیامدهای ناگواری را به همراه خواهد داشت. بنابراین اگر مردان دچار عارضه ای باشند که قادر به تولید اسپرم نباشند، می توانند در نهایت از اسپرم های موجود در بانک اسپرم استفاده کنند. همچنین گاهی مرد دچار بیماری سرطان بیضه یا نوع های دیگری از سرطان می شود که باید تحت درمان قرار گیرد؛ به این منظور به دلیل طولانی بودن درمان، ممکن است قوای جسمانی وی تحلیل رفته و ضعیف شود. بنابراین قبل از انجام هر درمانی، میزان مورد نیاز اسپرم را به صورت منجمد در بانک اسپرم نگهداری و محافظت می کنند تا در آینده زوجین برای بچه دار شدن مشکل پیدا نکنند. البته ما در بیمارستان صارم، مقوله اسپرم شخص ثالث را نداریم و فقط امکان منجمدسازی اسپرم مرد برای همسرش وجود دارد.
آقای دکتر؛ اخیرا بیماری "آندومتریوز" بسیار در میان زنان کشورمان شایع شده است. کمی در خصوص این بیماری توضیح دهید.
آندومتریوز بیماری است كه طی آن بافتهای داخل رحم كه آندومتر خوانده می‌شود به اشتباه در جایی خارج از رحم قرار می‌گیرد. ضایعات آندومتریوز را در هر جایی از حفره لگن از جمله روی تخمدان ها، در لوله فالوپ و نیز بر روی دیواره های لگنی می توان مشاهده کرد. این بیماری می‌تواند از بعد از دوران بلوغ تا قبل از یائسگی برای خانم‌ها پیش بیاید و ابتلا به آن، سن خاصی ندارد.
یكی از علل بروز این بیماری نیز می‌تواند خود سیكل عادت ماهانه باشد. به این صورت كه خون به صورت برگشت پذیر از داخل لوله‌ها وارد حفره شكمی شده و سلول‌هایی از آندومتر كه هنوز زنده هستند، در آنجا نشسته و كاشته می‌شود. همین كاشته شدن سلول‌ها باعث بروز بیماری می‌شود. از‌جمله علائم این بیماری دردهای غیرطبیعی، توده‌های لگنی و كیست‌های تخمدانی است كه نشانه‌ای از وجود آندومتریوز است.
ممكن است افراد به دلیل وجود توده‌های لگنی یا كیست‌های تخمدان به پزشك مراجعه كنند، اما علامت واضح وجود این بیماری، درد شدید هنگام عادت ماهانه است به طوریكه هر ماه از ماه قبل درد بیشتری احساس می‌شود. بسیاری از زنان با این علائم به پزشك مراجعه می كنند و در این موارد پزشك بیشتر به آندومتریوز شك خواهد كرد. اما در خصوص شیوه‌های درمان آندومتریوز باید گفت که تنها راه تشخیص بیماری، داشتن نمونه بافت‌شناسی است؛ یعنی آزمایشگاه باید بافت آندومتریوز را تشخیص داده و تایید كند كه امروزه بیشتر از شیوه "لاپاراسكوپی" برای این منظور استفاده می‌شود و بعد از تشخیص، ادامه درمان روش‌های مختلفی دارد كه بنابر نظر پزشك از آنها استفاده می‌شود.
آیا این بیماری، احتمال باروری را کاهش می دهد؟
در بعضی موارد بنا به نظر پزشك متخصص با داروهای خاص حتی سیكل عادت ماهانه بیمار را نیز به كلی قطع می‌كنند تا بیماری بهبود یابد؛ اما در شرایطی كه بیمار دختری است كه تنها با مشكل دردهای دوران قاعدگی مراجعه می‌كند یا خانمی كه نزدیك سنین یائسگی است، احتیاج به كار خاصی جز درمان طبعیی نیست؛ اما اگر در اثر این بیماری كیست تولید شده باشد، حتما كیست را باید برداشت زیرا كیست می‌تواند خود عوارض و مشكلاتی ایجاد كند.
اگر خانمی در سنین باروری با این مشكل روبه‌رو شود، احتمال نازایی نیز ممكن است وجود داشته باشد. پس كسی كه سابقه آندومتریوز دارد، كیستی داشته یا به هر صورتی با این بیماری روبه‌رو بوده، باید با درمان‌های پزشكی تحت نظر قرار گیرد. به چنین خانم هایی پیشنهاد می‌شود كه زودتر بچه‌دار شوند، چرا كه آندومتریوز تا حدی باعث كاهش احتمال باروری بانوان می‌شود.در این موارد برای از بین بردن بافتهای آندومتریوز درمان طبی شدید مانند جراحی انجام می‌گیرد و سپس برای باروری با شیوه‌های درمانی مختلف به وی كمك می‌شود.
چه توصیه هایی برای مبتلایان به بیماری اندومتریوز دارید؟
بیماری آندومتریوز، بیماری ترسناکی نیست و تنها به پیگیری نیاز دارد .این بیماری به سمت سرطان یا مشكلات بزرگتر پیش نخواهد رفت، بنابراین جایی برای نگرانی وجود ندارد و با وجود بیماری می‌توان به زندگی عادی ادامه داد. تنها باید پس از تشخیص و درمان، زیر نظر پزشك بود. اما نکته ای که خانم ها باید به آن توجه کنند دوری از استرس و تغذیه مناسب است که در روند بهبود این بیماری تاثیرگذار است. مصرف مواد محرك مانند كافئین (قهوه غلیظ، چای زیاد و شكلات‌های تلخ) نیز بهتر است كاهش یابد. آندومتریوز درجات مختلفی دارد، خفیف، متوسط و شدید. در مواردی كه این بیماری شدید است به دلیل وجود چسبندگی‌های لگنی ممكن است بارداری سخت شود. در درجات متوسط ممكن است بیمار بتواند باردار شود و در موارد خفیف نیز آنها تفاوتی با افراد عادی ندارند. مهم است كه بیماران بدانند اینگونه نیست كه این بیماری، امكان بارداری را به كلی از بین ببرد.
درباره عارضه "واریکوسل" در مردان و روش های درمان آن چه نظری دارید؟
واریکوسل یا واریسی شدن عروق بیضه، شایعترین بیماری مردان پس از بلوغ است که طبق برآوردهای انجام شده، 10 درصد از مردان به این عارضه مبتلا هستند. واریکوسل، شایعترین عامل ناباروری مردان است و سن شروع بیماری معمولا در زمان بلوغ و یا بلافاصله پس از بلوغ است؛ ولی در سن کمتر یا سن بالا نیز ممکن است ایجاد شود. بیماری واریکوسل در دو گروه اولیه و ثانویه تقسیم بندی می شود که در نوع اولیه آن، هیچ عامل ایجادکننده مشخصی وجود ندارد، گرچه تئوری اشکال در دریچه های لانه کبوتری وریدهای بیضه، طولانی بودن مسیر این وریدها و احتمال اثر فشاری سایر عروق و احشاء شکمی مطرح است ولی هنوز علت مشخصی برای آن ثابت نشده است.
نوع ثانویه که به دنبال وجود عامل مشخص ایجادکننده انسداد در عروق داخل شکم ایجاد می شود، درصد کمی از واریکوسل ها را شامل می شود و علت ایجادکننده آن غالبا توده های شکمی، به خصوص تومورهای بدخیم هستند که تشخیص آن مهم و حیاتی است. بیمار ممکن است با عدم تقارن بیضه ها یا درد بیضه و یا پس از ازدواج، با ناباروری به پزشک مراجعه کند، ولی شایعترین فرم آن، بدون علامت است و پزشک به طور اتفاقی، حین معاینه، متوجه وجود این عارضه در ناحیه تناسلی مردان می شود. درمعاینه، بزرگی و تورم عروق بیضه، بخصوص در سمت چپ مشهود است و درحالت ایستاده، و یا افزایش فشار شکمی تشدید می یابد و در حالت خوابیده از بین می رود (درصورتیکه تورم عروق درحالت خوابیده از بین نرفت، بایستی به نوع ثانویه آن شک کرد).
آقای دکتر؛ سوال آخرم سوالی است بسیار شایع که احتمالا تاکنون بسیار از شما پرسیده شده است. زایمان به روش طبیعی مناسب تر است یا سزارین؟
به باور من، قطعا زایمان طبیعی مناسب تر است. از اسم آن هم پیداست. ببینید؛ زایمان سزارین، یک عمل غیرطبیعی است و در نتیجه عواقب آن پس از زایمان، تا مدتی امکان بازگشت مادر را به حالت طبیعی به تاخیر می اندازد. دلیل اغلب زنان برای زایمان سزارین، فرار از درد زایمان طبیعی است که این امر نیز امروزه با روش هایی مانند زایمان در آب و دستورات ورزشی و غذایی قبل از زایمان قابل حل است.
به طور نمونه، آکواژیمناستیک از دیرباز در تمام کشورهای پیشرفته مورد توجه و استقبال قرار داشته و نتایج خوبی را به همراه داشته است. آکواژیمناستیک بخشی از مامایی غیرزایشگاهی است که به صورت تخصصی، زنان باردار تا زمان زایمان خود توسط ماما با آموزش های ویژه، همچون نرمش های استاندارد در آب گرم و تکنیک های تنفسی آن را فرا می گیرند. همچنین آکواژیمناستیک نیازی به شناکردن ندارد و بهترین ورزش دوران بارداری است زیرا مادر در آب احساس سبکی می کند و فشار و کشش کمتری به بدنش وارد می شود. از این رو امکانات بهره‌گیری از این شیوه می‌تواند نگرانی ها و ترس های دوران بارداری را برطرف کرده و به زایمان طبیعی بدون درد کمک کند .آکواژیمناستیک می‌تواند دوران بارداری را برای زنان به دورانی عاری از اضطراب و نگرانی تبدیل کند. اغلب زنانی که در طی دوران بارداری از آکواژیمناستیک بهره می برند، علاوه بر این که عملکرد قلب و ریه آنان بهبود می یابد، از آمادگی جسمانی بهتری نیز برخوردار می شوند و زایمانی خوشایند، آسان و طبیعی خواهند داشت و با خاطره ای خوش، تولد نوزاد خود را جشن می گیرند.
دکتر ابوطالب صارمی؛ رییس بیمارستان صارم تهران که از آن به عنوان بزرگترین بیمارستان تخصصی زنان، زایمان و نازایی در ایران یاد می شود، متخصص زنان و نازایی و بنیانگذار تکنیک (لقاح مصنوعی) در ایران است. مردی که ششمین دهه زندگی خود را با کوله باری از خاطرات شیرین و به یادماندنی سپری می کند. سال هاست عمر و تجارب ارزشمندش را وقف زنان و مردانی می کند که در رویای شیرین بچه دار شدن روزگار سختی را سپری می کنند و تمام تلاش او این است که این رویا، رنگ واقعیت به خود گیرد.
حالا او پس از چندین سال حضور در بیمارستان صارم و پشت سرگذاشتن فراز و نشیب های فراوان، اکنون به جایگاهی رسیده است که به صراحت عنوان می کند: معضل نازایی در ایران قابل درمان استاو اولین کسی است که در ایران تکنولوژی یا همان لقاح مصنوعی را برای نخستین بار به صورت یک طرح پایلوت مطرح و سپس در بیمارستان آبان تهران عملیاتی کرد و در سال 1370 نیز، اولین دوقلو را به روش لقاح مصنوعی به دنیا آورد.
صارمی معتقد است: وجود بیش از 40 مرکز درمان ناباروری در ایران و انجام تحقیقات و پژوهش های گسترده در زمینه نازایی و ناباروری، ایران را به قطب درمان های نوین ناباروری در خاورمیانه مبدل ساخته است که این می تواند سرآغازی خوب برای ارائه دستاوردهای جدید محققان کشورمان در حوزه درمان ناباروری باشد. گفت و گوی شنیدنی سفیر سلامت را با دکتر صارمی از دست ندهید آقای دکتر؛ ابتدا کمی از خودتان بگویید. بنده متولد شهر درگز از عشایراستان خراسان رضوی هستم. تحصیلات ابتدایی و دوران دبیرستان را در شهر درگز و مشهد گذراندم و در سال 43 موفق به اخذ مدرک دیپلم شدم.
پس از آن بلافاصله در کنکور شرکت کردم و در رشته پزشکی دانشگاه تهران قبول شدم. بعد از اتمام تحصیل در رشته پزشکی، به زادگاه اصلی ام، شهر درگز بازگشتم. یکسالی در شهر درگز مشغول به خدمت شدم که طی این مدت بیمارستان درگز را تجهیز و اتاق عمل، رادیولوژی و اورژانس 24 ساعته را در این شهر فعال کردم و توانستم امکانات قابل توجهی را برای بیماران نیازمند آن شهر فراهم کنم. می دانید؛ در گذشته پزشکان عمومی به گونه ای آموزش و تخصص های لازم را کسب می کردند که حتی قادر به انجام عمل هایی مانند بواسیر، آپاندیس و فتق هم بودند و در هر زمینه ای تخصص داشتند؛ اما شرایط امروز به گونه ی دیگری است و پزشکان عمومی اجازه درمان هر نوع بیماری را ندارند و برای انجام هر یک از عمل های فوق باید دوره های تخصصی لازم را ببینند.
خلاصه یکسالی به همین منوال گذشت تا دوران خدمت سربازی بنده شروع شد و مطابق با تقسیم بندی های تعیین شده، باید به شهر بوشهر می رفتم. به عنوان افسر وظیفه نیروی هوایی انتخاب و در یکی از بیمارستان های شهر بوشهر مشغول به خدمت شدم. بهترین خاطرات دوران زندگیم از همان دوران است. خب من متاهل بودم و فرزند داشتم. زندگی در منطقه ای محروم، با آب و هوای گرم و کمبود امکانات ، شرایط سختی را به من و همسرم تحمیل کرده بود؛ اما با تمامی این مشقت ها، با کمال میل در میان کپرنشینان بوشهر که تعداد زیادی هم بودند حاضر می شدم و بیماران را معاینه و مداوا می کردم. به هر روی، دوره سربازی من در آنجا به اتمام رسید و پس از آن، یک قرارداد به عنوان پزشک غیرنظامی با من بسته شد که آن را پذیرفتم و تصمیم بر آن شد تا مدتی به عنوان کشیک عصر و شب در استان بوشهر مشغول به فعالیت شوم. آن زمان در بوشهر تنها 2متخصص وجود داشت؛ یک جراح و یک متخصص زنان و زایمان و مابقی هم پزشک عمومی بودند. آشنایی با مردم خونگرم و مهربان بوشهر و در عین حال دوست داشتنی، به سرعت شکل گرفت، به گونه ای که تعلق خاطر زیادی به آنها پیدا کرده بودم.
درآمد خوب و زندگی راحتی داشتم اما با این وجود یک حس خلایی در درون من بود که مرا ترغیب به ادامه تحصیل می کرد. در همین مرحله تصمیم گرفتید به سراغ رشته زنان و زایمان بروید؟ همیشه می خواستم در رشته جراحی قلب تخصص و آموزش های لازم را فراگیرم، اما اتفاقی در زندگی من رخ داد که سرنوشت را به گونه دیگری برایم رقم زد. پدرم از معتمدین و ریش سفیدان شهر درگز بود و به این خاطر همشهریان، وابستگی و تعلق خاطر زیادی به ما داشتند. یک شب، زمانیکه در درگز بودم برف سنگینی می آمد به حدی که به اندازه نیم متر برف سرتاسر خیابان های شهر را پوشانده بود. مردی شب هنگام به در خانه ما آمد در حالیکه نالان بود از اینکه همسرش، در حال زایمان است و در شرایط وخیمی به سر می برد. به سرعت لوازم مورد نیاز را آماده کردم و چراغ فانوس را به دست گرفتم و راهی شدم. خلاصه با هرمشقت و زحمتی بود خود را به در خانه مرد رساندم و دیدم که همسرش زایمان کرده و جفت بیرون نیامده است و زن بیچاره بین مرگ و زندگی دست و پا می زند. با آموزش هایی که در زمان تحصیل دیده بودم، جفت را از رحم مادر جدا کرده و به هر نحوی که بود با تزریق چند سرم و آمپول مادر را زنده نگه داشتم تا به بیمارستان منتقل شد.
آن شب حس بسیار خوبی سراسر وجودم را فراگرفته بود چراکه توانسته بودم جان دو انسان را از خطر مرگ نجات دهم. این شد که تصمیم گرفتم در رشته زنان و زایمان تخصص و آموزش های لازم را فرابگیرم و دراین زمینه به مردمم خدمت کنم. سرانجام در بیمارستان شهدا (پهلوی سابق) دوره تخصصی را در رشته زنان و زایمان شروع کردم. سال سوم بودم که انقلاب اسلامی اوج گرفت. فعالیت زیادی بابت درمان زخمی ها به عهده ما بود و این بود که در آن سال ها با حمایت و پشتیبانی تمامی پرستاران و پزشکان، زخمی ها را درمان می کردیم و خسته هم نمی شدیم. سال آخر دوره تخصص بودم که بنا به شرایط موجود، دانشگاه ها عملا تعطیل شد. بنابراین از دانشگاه بین المللی اتریش پذیرش گرفتم و تصمیم بر این شد تا برای ادامه تحصیل به این کشور مهاجرت کنم. چه زمانی به ایران بازگشتید؟ پس از اینکه در رشته زنان و زایمان تخصص پیدا کردم، به آلمان رفتم و در یکی از بیمارستان های این کشور به طبابت مشغول شدم. بعد از گذشت 2سال در امتحان بورد آلمان نیز شرکت کرده و جزء معدود کسانی بودم که توانستم در آزمون مربوطه قبول و موفق به اخذ مدرک بورد آلمان شوم.
درآن سال ها مقوله متولد شدن نوزادان با تکنیک های آزمایشگاهی بسیار رایج شده بود و اتریش به عنوان چهارمین کشور دنیا توانسته بود موفقیت های چشمگیری را در این عرصه، از آن خود کند. به همین خاطر با هدف کسب تخصص های لازم در زمینه تکنولوژی لقاح مصنوعی، مجدد به کشور اتریش سفر کردم. بعد از گذراندن دوره های تخصصی و فراگیری آموزش های لازم، مجددا به آلمان بازگشته و تصمیم به راه اندازی یک مرکز در آلمان گرفتم. در اندیشه راه اندازی این مرکز بودم که در سال 1363 گروهی از چهره های شاخص و متخصصان ایرانی به آلمان عزیمت کردند؛ این گروه در پی جذب نیروهای متخصص و متعهد خارج از کشور بودند. به من پیشنهاد شد که به ایران بازگردم و فعالیت های خود را در آنجا پیگیری کنم و من هم این پیشنهاد را به شرط در اختیار داشتن امکان راه اندازی مرکز " بنابراین با مقدار درآمد شخصی که داشتم و با حمایت و پشتیبانی همکاران و دعای خیر مردم عزیز، ساخت بیمارستان صارم را در دستور کار قرار دادم و این بیمارستان در سال 1385 رسما فعالیت خود را آغاز کرد.
طبق هدفگذاری های صورت گرفته بیمارستان صارم باید یک بیمارستان 200 تختخوابی باشد که تاکنون ظرفیت آن 50 تخت است و در آینده نزدیک افزایش ظرفیت بیمارستان تا 200 تختخواب را نیز دنبال می کنم. امیدوارم رسالت و دینم را به مردم عزیزم ادا کرده باشم. ابتدا تصمیم من بر این بود تا این مرکز را در اتریش یا آلمان راه اندازی کنم اما گویا دست تقدیر، سرنوشت دیگری را برایم رقم زد و اکنون حس و حال خوبی دارم که این مرکز در وطنم، جائیکه حیثیت و هویت من به آنجا تعلق دارد راه اندازی شده است.
پس درست است که بیمارستان صارم تنها با درآمد شخصی شما تاسیس شده و به صورت سهامی نیست؟
همانطور که اشاره کردید بیمارستان صارم سهامی نیست و به نوعی وقف براولاد است. من زحمات زیادی برای احداث آن کشیدم. منابع مالی قابل توجهی برای ساخت بیمارستان صارم هزینه شد که همه از درآمد شخصی ام بود. خیلی فشارهای مالی را تحمل کردم و اکنون اقساط زیادی را باید بابت ساخت این بیمارستان پرداخت کنم. به نوعی می توانم بگویم که عاشقانه بیچاره شدم. چون اعتقادم بر این بود که برای آینده مملکت و درمان بیماری هموطنانم گام بردارم نه نفع شخصی. توصیه من به مردم و مسئولان دولتی این است، معضلی که هم اکنون گریبانگیر بهداشت و درمان کشور شده و نظام سلامت را با مخاطرات جدی روبرو کرده است، نه به دستان بخش دولتی و نه بخش خصوصی مرتفع خواهد شد. خط سومی باید تعریف شود که این خط، خط مردمی و هیات امنایی است. پزشکان باید طبابت کنند نه سرمایه داری.
متاسفانه بیمارستان های ایران طبق قانون تجارت اداره می شود که این مسئله صلاحیت کل نظام سلامت کشور را به زیر سوال برده است. مگر بیمارستان بنگاه تجاری است که با آن اینگونه برخورد می شود. الگوی من در ساخت و احداث بیمارستان صارم، کشورهای اروپایی و آمریکایی است چرا که در آن کشورها، پزشک سرمایه داری نمی کند بلکه طبابت می کند و حقوق می گیرد؛ مقوله ای که در ایران سمت و سوی دیگری پیدا کرده است. پزشکان ما هم به خوبی می دانند هیچگاه تاجران خوبی نخواهند شد کما اینکه در حال حاضر دیده می شود اغلب بیمارستان ها دچار ضرر و زیان فراوانی شده اند. از سوی دیگر، این درست نیست که یک پزشک روزانه 16 ساعت کار کند و در آخر هیچ عایدی نداشته باشد. بهتر است شرایطی فراهم شود تا پزشکان ما قدری از ساعات کاری خود را صرف مطالعه، تحقیق و پژوهش کنند.
برویم سراغ اصل مطلب؛ ناباروری به چه معناست و به طور کلی در چه شرایطی یک پزشک به خانواده ای می گوید که صاحب فرزند نخواهند شد؟
ابتدا باید به نکته ای توجه کنید و آن اینکه نازایی و ناباروری، دو مقوله متمایز هستند. کلمه نازایی به معنای این است که فرد باردار می شود اما نمی تواند فرزند را نگه دارد در حالیکه فرد نابارور، اصلا باردار نمی شود. به عبارت دیگر، ناباروری نقطه مقابل مقوله نازایی است. البته ناباروری تنها مختص انسان نیست و در حیوانات و بعضا درختان هم این معضل دیده می شود. اینکه بعضا گفته می شود حیوانی تولید مثل ندارد و یا درختی بی بار است، مصداق همین موضوع است.
به طور کلی چند درصد از زوج های ایرانی نابارورند؟
به طور طبیعی، بهترین سن تولید مثل یا باروری در زنان بین 18 تا 25 سالگی است. بر این اساس، گزارش ها و بررسی ها در کشور نشان می دهد که با احتساب 70 میلیون نفر جمعیت کشور، حدود 10 تا 15 درصد زوج های جوان ایرانی نابارور هستند که رقمی بالغ بر سه میلیون زوج را شامل می شود. باید بگویم با روش های نوین و پیشرفت علم، هم اکنون امکان درمان ناباروری 85 تا 90 درصد زوج های نابارور در کشور فراهم شده است. ضمن اینکه با حساب امکان بهره مندی از روش هایی مانند رحم اجاره ای یا اسپرم اهدایی، می توان گفت 100 درصد زوج های نابارور می توانند صاحب فرزند شوند.
در شرایط حاضر، سن ازدواج افزایش یافته است. این امر تا چه اندازه در روند بچه دار شدن زوجین تاثیرگذار است؟
متاسفانه ازدواج های دیرهنگام به عنوان یک عامل اساسی نازایی به شمار می رود. همانطور که قبلا نیز اشاره کردم، بهترین سن باروری برای بانوان 18 تا 25 سال است، در صورتیکه امروزه بیشتر حاملگی های شهری در سن بالاتر از 25 سال صورت می گیرد. ببینید این موضوع در مورد آقایان مشکلی ایجاد نمی کند چراکه آنان تا 70 سالگی هم قدرت باروری دارند و البته زنان بسیاری هم در سنین حتی بالاتر از 35 سال صاحب فرزند شده اند؛ اما به هر حال بدیهی است افزایش سن می تواند آثار نامطلوبی را نیز بر جنین بگذارد. با تمامی این اوصاف، توصیه اکید من به تمامی جوان های کشورم این است که "علاج واقعه قبل از وقوع" باید باشد.
حالا که تصمیم دارید دیر ازدواج کنید، لااقل قبل از پیمان بستن برای شروع یک زندگی مشترک، تمامی جوانب احتیاط را رعایت کنید. انجام تست های غربالگری و مشاوره های ژنتیک قبل از ازدواج، برای یقین پیدا کردن زوجین نسبت به نداشتن هرگونه مشکل باروری لازم و ضروری است که این مسئله از ایجاد برخی کدورت ها پس از آغاز زندگی مشترک جلوگیری می کند. نکته دیگری که در اینجا لازم می دانم به آن اشاره کنم این است که انجام تست های غربالگری نباید تنها مختص زنان باشد چرا که مردان نیز از این قاعده مستثنی نیستند و باید تست اسپرم برای آنان صورت گیرد. این کار نیاز به فرهنگ سازی گسترده دارد.
آقای دکتر؛ ناباروری در زنان بیشتر است یا مردان؟
تا همین سال های اخیر، آمارها همچنان سهم 50 درصدی را برای هم زنان و هم مردان نشان می دادند اما من با توجه به مراجعینی که هر روز در بیمارستان با آنها مواجهم، بر این باورم که هم اکنون 70 درصد از ناباروری ها به مردان بازمی گردد و30 درصد آن به زنان. علت اصلی اینکه مردان بیشتر در معرض ناباروری قراردارند، آلودگی هوا، آلودگی صوتی، استرس های بیشتر و خستگی های مفرط ناشی از تعدد شیفت های کاری آنان است. چراکه نطفه زمانی بسته می شود که زوجین در یک شرایط آرام روحی قرار داشته باشند اما خستگی های روزمره ناشی از کار و استرس و فشارهای عصبی که به طور فزاینده ای در جامعه رشد می کند، عامل اصلی جلوگیری از ایجاد یک نطفه سالم خواهد بود.
درمان ناباروری در کدام دسته آسان تر است؟
به لحاظ درمانی، مشکل ناباروری در زنان نسبت به مردان، بهتر نتیجه می دهد چرا که به طور طبیعی تولید نطفه در مرد، به 75 روز زمان نیاز دارد حال آنکه در زنان کمتر از این میزان به طول می انجامد. با این وجود خوشبختانه با پیشرفت تکنولوژی، دانش علمی و همچنین وجود بیش از 40 مرکز درمان ناباروری در ایران، این مسئله تقریبا به صورت کامل قابل درمان است.
به معضلات ناشی از انواع آلودگی ها اشاره کردید. این عامل تا چه میزان در ایجاد ناباروری در زوجین تاثیرگذار است؟
آلودگی ها تاثیر مستقیم بر روی ناباروری زوجین دارد؛ انواع آلودگی ها اعم از آلودگی صوتی، در معرض امواج الکتریکی بودن یا امواج موبایل، صدای هواپیما، آلودگی هوا و هر آلودگی که سبب لرزش سلول شود، قطعا در تشکیل جنین اولیه تاثیر منفی دارد. آمار سال های 90 و 91حاکی از آن است که درصد بالایی از سقط های صورت گرفته مختص زنانی بوده است که بیشتر در معرض آلودگی های هوا و آلودگی صوتی قرار داشته اند. بنابراین آنچه که مسلم است تاثیرآلودگی ها روی هر دو طرف توام و مساوی تاثیر می گذارد. اما در این میان نباید از معضلات زندگی شهری و آپارتمان نشینی نیز غافل بود. بسیاری از زوجین به دلیل عدم استقلال مالی و نبود وضعیت اقتصادی و امکانات رفاهی مناسب، از ورود بچه به زندگی مشترک جلوگیری می کنند که این مسئله هم تبعات خاص خود را به همراه خواهد داشت.
البته هزینه های سنگین درمان ناباروری هم بی تاثیر نیستند.
بله. متاسفانه هزینه های درمان ناباروری در ایران بسیار سنگین است و این درحالی است که سازمان های بیمه گر از پوشش خدمات درمانی و دارویی ناباروری امتناع می کنند و حاضر نیستند این خدمات را حمایت کنند. در بیمارستان صارم هزینه های ناباروری طبق تعرفه های نظام پزشکی از بیماران دریافت می شود و با برخی بیمه ها از جمله ایران، آسیا، پارسیان، البرز، ملی و ... قرارداد داریم.
ولی مشکل اصلی اینجاست که به دلیل نوسان نرخ ارز و نبود یک مدیریت قوی و کارآمد در نظام سلامت کشور، هزینه های درمان برای بیماران بسیار گران تمام می شود. به عنوان نمونه، اگر زوجی برای درمان خود، آمپولی را در گذشته به قیمت چهار هزار تومان خریداری می کردند، در حال حاضر باید برای گرفتن همان آمپول مبلغی به میزان40 هزار تومان هزینه کنند.
همچنین با وجود پیشرفت های چشمگیر پزشکی در حوزه درمان ناباروری، هنوز نتوانسته ایم خدمات قابل توجهی را به بیماران عرضه کنیم و به آنها در پرداخت هزینه های درمان یاری رسانیم. هم اکنون حداقل هزینه برای انجام هر بار عمل " IVF" بین سه تا پنج میلیون تومان است که این هزینه هم بستگی به سیکل درمان بیماران دارد و لازم است مسئولان و دست اندرکاران امر سلامت تدبیری اساسی بیندیشند و با پرداخت یارانه، قدری از بار مشکلات هزینه های درمان را بکاهند.
هزینه IVF در کشورهای دیگر چه میزانی است؟
شاید برخی سه میلیون تومان را رقم بالایی تلقی کنند و این هزینه را ناشی از سخت گیری بیمارستان بدانند در حالیکه در حال حاضر، هزینه IVF در امریکا 18 هزار دلار است و ما نیز همانند آنان از تجهیرات خارجی استفاده می کنیم. اکثر تجهیزات، دارو و مواد مصرفی مورد نیاز درمان ناباروری، وارداتی است و با توجه به روند رو به رشد نرخ ارز در یک سال اخیر، شاهد افزایش قیمت برخی داروها و تجهیزات موردنیاز در درمان ناباروری هستیم که باید برای رفع این معضل تدبیری اساسی اندیشید. همچنین ضروری است سازمان های بیمه گر با یکدیگر تعامل داشته و نسبت به خدمات درمان ناباروری اقدامات مقتضی را انجام دهند چراکه پوشش بیمه ای، سبب آرامش خاطر زوجین برای هزینه های درمان ناباروری و در نهایت افزایش درصد بارداری می شود.
زوج های نابارور تا چه حد به بانک اسپرم مراجعه می کنند؟
اساسا بانک اسپرم به معنای منجمد نگه داشتن اسپرم در یک محل ذخیره سازی است. تولید اسپرم در مردان یک معجزه الهی است که اگر خللی در روند آن ایجاد شود، قطعا پیامدهای ناگواری را به همراه خواهد داشت. بنابراین اگر مردان دچار عارضه ای باشند که قادر به تولید اسپرم نباشند، می توانند در نهایت از اسپرم های موجود در بانک اسپرم استفاده کنند. همچنین گاهی مرد دچار بیماری سرطان بیضه یا نوع های دیگری از سرطان می شود که باید تحت درمان قرار گیرد؛ به این منظور به دلیل طولانی بودن درمان، ممکن است قوای جسمانی وی تحلیل رفته و ضعیف شود. بنابراین قبل از انجام هر درمانی، میزان مورد نیاز اسپرم را به صورت منجمد در بانک اسپرم نگهداری و محافظت می کنند تا در آینده زوجین برای بچه دار شدن مشکل پیدا نکنند. البته ما در بیمارستان صارم، مقوله اسپرم شخص ثالث را نداریم و فقط امکان منجمدسازی اسپرم مرد برای همسرش وجود دارد.
آقای دکتر؛ اخیرا بیماری "آندومتریوز" بسیار در میان زنان کشورمان شایع شده است. کمی در خصوص این بیماری توضیح دهید.
آندومتریوز بیماری است كه طی آن بافتهای داخل رحم كه آندومتر خوانده می‌شود به اشتباه در جایی خارج از رحم قرار می‌گیرد. ضایعات آندومتریوز را در هر جایی از حفره لگن از جمله روی تخمدان ها، در لوله فالوپ و نیز بر روی دیواره های لگنی می توان مشاهده کرد. این بیماری می‌تواند از بعد از دوران بلوغ تا قبل از یائسگی برای خانم‌ها پیش بیاید و ابتلا به آن، سن خاصی ندارد.
یكی از علل بروز این بیماری نیز می‌تواند خود سیكل عادت ماهانه باشد. به این صورت كه خون به صورت برگشت پذیر از داخل لوله‌ها وارد حفره شكمی شده و سلول‌هایی از آندومتر كه هنوز زنده هستند، در آنجا نشسته و كاشته می‌شود. همین كاشته شدن سلول‌ها باعث بروز بیماری می‌شود. از‌جمله علائم این بیماری دردهای غیرطبیعی، توده‌های لگنی و كیست‌های تخمدانی است كه نشانه‌ای از وجود آندومتریوز است.
ممكن است افراد به دلیل وجود توده‌های لگنی یا كیست‌های تخمدان به پزشك مراجعه كنند، اما علامت واضح وجود این بیماری، درد شدید هنگام عادت ماهانه است به طوریكه هر ماه از ماه قبل درد بیشتری احساس می‌شود. بسیاری از زنان با این علائم به پزشك مراجعه می كنند و در این موارد پزشك بیشتر به آندومتریوز شك خواهد كرد. اما در خصوص شیوه‌های درمان آندومتریوز باید گفت که تنها راه تشخیص بیماری، داشتن نمونه بافت‌شناسی است؛ یعنی آزمایشگاه باید بافت آندومتریوز را تشخیص داده و تایید كند كه امروزه بیشتر از شیوه "لاپاراسكوپی" برای این منظور استفاده می‌شود و بعد از تشخیص، ادامه درمان روش‌های مختلفی دارد كه بنابر نظر پزشك از آنها استفاده می‌شود.
آیا این بیماری، احتمال باروری را کاهش می دهد؟
در بعضی موارد بنا به نظر پزشك متخصص با داروهای خاص حتی سیكل عادت ماهانه بیمار را نیز به كلی قطع می‌كنند تا بیماری بهبود یابد؛ اما در شرایطی كه بیمار دختری است كه تنها با مشكل دردهای دوران قاعدگی مراجعه می‌كند یا خانمی كه نزدیك سنین یائسگی است، احتیاج به كار خاصی جز درمان طبعیی نیست؛ اما اگر در اثر این بیماری كیست تولید شده باشد، حتما كیست را باید برداشت زیرا كیست می‌تواند خود عوارض و مشكلاتی ایجاد كند.
اگر خانمی در سنین باروری با این مشكل روبه‌رو شود، احتمال نازایی نیز ممكن است وجود داشته باشد. پس كسی كه سابقه آندومتریوز دارد، كیستی داشته یا به هر صورتی با این بیماری روبه‌رو بوده، باید با درمان‌های پزشكی تحت نظر قرار گیرد. به چنین خانم هایی پیشنهاد می‌شود كه زودتر بچه‌دار شوند، چرا كه آندومتریوز تا حدی باعث كاهش احتمال باروری بانوان می‌شود.در این موارد برای از بین بردن بافتهای آندومتریوز درمان طبی شدید مانند جراحی انجام می‌گیرد و سپس برای باروری با شیوه‌های درمانی مختلف به وی كمك می‌شود.
چه توصیه هایی برای مبتلایان به بیماری اندومتریوز دارید؟
بیماری آندومتریوز، بیماری ترسناکی نیست و تنها به پیگیری نیاز دارد .این بیماری به سمت سرطان یا مشكلات بزرگتر پیش نخواهد رفت، بنابراین جایی برای نگرانی وجود ندارد و با وجود بیماری می‌توان به زندگی عادی ادامه داد. تنها باید پس از تشخیص و درمان، زیر نظر پزشك بود. اما نکته ای که خانم ها باید به آن توجه کنند دوری از استرس و تغذیه مناسب است که در روند بهبود این بیماری تاثیرگذار است. مصرف مواد محرك مانند كافئین (قهوه غلیظ، چای زیاد و شكلات‌های تلخ) نیز بهتر است كاهش یابد. آندومتریوز درجات مختلفی دارد، خفیف، متوسط و شدید. در مواردی كه این بیماری شدید است به دلیل وجود چسبندگی‌های لگنی ممكن است بارداری سخت شود. در درجات متوسط ممكن است بیمار بتواند باردار شود و در موارد خفیف نیز آنها تفاوتی با افراد عادی ندارند. مهم است كه بیماران بدانند اینگونه نیست كه این بیماری، امكان بارداری را به كلی از بین ببرد.
درباره عارضه "واریکوسل" در مردان و روش های درمان آن چه نظری دارید؟
واریکوسل یا واریسی شدن عروق بیضه، شایعترین بیماری مردان پس از بلوغ است که طبق برآوردهای انجام شده، 10 درصد از مردان به این عارضه مبتلا هستند. واریکوسل، شایعترین عامل ناباروری مردان است و سن شروع بیماری معمولا در زمان بلوغ و یا بلافاصله پس از بلوغ است؛ ولی در سن کمتر یا سن بالا نیز ممکن است ایجاد شود. بیماری واریکوسل در دو گروه اولیه و ثانویه تقسیم بندی می شود که در نوع اولیه آن، هیچ عامل ایجادکننده مشخصی وجود ندارد، گرچه تئوری اشکال در دریچه های لانه کبوتری وریدهای بیضه، طولانی بودن مسیر این وریدها و احتمال اثر فشاری سایر عروق و احشاء شکمی مطرح است ولی هنوز علت مشخصی برای آن ثابت نشده است.
نوع ثانویه که به دنبال وجود عامل مشخص ایجادکننده انسداد در عروق داخل شکم ایجاد می شود، درصد کمی از واریکوسل ها را شامل می شود و علت ایجادکننده آن غالبا توده های شکمی، به خصوص تومورهای بدخیم هستند که تشخیص آن مهم و حیاتی است. بیمار ممکن است با عدم تقارن بیضه ها یا درد بیضه و یا پس از ازدواج، با ناباروری به پزشک مراجعه کند، ولی شایعترین فرم آن، بدون علامت است و پزشک به طور اتفاقی، حین معاینه، متوجه وجود این عارضه در ناحیه تناسلی مردان می شود. درمعاینه، بزرگی و تورم عروق بیضه، بخصوص در سمت چپ مشهود است و درحالت ایستاده، و یا افزایش فشار شکمی تشدید می یابد و در حالت خوابیده از بین می رود (درصورتیکه تورم عروق درحالت خوابیده از بین نرفت، بایستی به نوع ثانویه آن شک کرد).
آقای دکتر؛ سوال آخرم سوالی است بسیار شایع که احتمالا تاکنون بسیار از شما پرسیده شده است. زایمان به روش طبیعی مناسب تر است یا سزارین؟
به باور من، قطعا زایمان طبیعی مناسب تر است. از اسم آن هم پیداست. ببینید؛ زایمان سزارین، یک عمل غیرطبیعی است و در نتیجه عواقب آن پس از زایمان، تا مدتی امکان بازگشت مادر را به حالت طبیعی به تاخیر می اندازد. دلیل اغلب زنان برای زایمان سزارین، فرار از درد زایمان طبیعی است که این امر نیز امروزه با روش هایی مانند زایمان در آب و دستورات ورزشی و غذایی قبل از زایمان قابل حل است.
به طور نمونه، آکواژیمناستیک از دیرباز در تمام کشورهای پیشرفته مورد توجه و استقبال قرار داشته و نتایج خوبی را به همراه داشته است. آکواژیمناستیک بخشی از مامایی غیرزایشگاهی است که به صورت تخصصی، زنان باردار تا زمان زایمان خود توسط ماما با آموزش های ویژه، همچون نرمش های استاندارد در آب گرم و تکنیک های تنفسی آن را فرا می گیرند. همچنین آکواژیمناستیک نیازی به شناکردن ندارد و بهترین ورزش دوران بارداری است زیرا مادر در آب احساس سبکی می کند و فشار و کشش کمتری به بدنش وارد می شود. از این رو امکانات بهره‌گیری از این شیوه می‌تواند نگرانی ها و ترس های دوران بارداری را برطرف کرده و به زایمان طبیعی بدون درد کمک کند .آکواژیمناستیک می‌تواند دوران بارداری را برای زنان به دورانی عاری از اضطراب و نگرانی تبدیل کند. اغلب زنانی که در طی دوران بارداری از آکواژیمناستیک بهره می برند، علاوه بر این که عملکرد قلب و ریه آنان بهبود می یابد، از آمادگی جسمانی بهتری نیز برخوردار می شوند و زایمانی خوشایند، آسان و طبیعی خواهند داشت و با خاطره ای خوش، تولد نوزاد خود را جشن می گیرند.